Quantcast
Channel: More than words – Mi(sual)
Viewing all 120 articles
Browse latest View live

BUANNEL

$
0
0

Kan pi leh pu te hun lai ata tawh tawh an sawi Buannel ramngaw mak tak mai chu…

♫A saw raltiang lentu zo bawn saw,

Chhingmit titlai tu tuk loh ram chhah kar saw.
Mi ngeng pasaltha, lung ti leng tu.

Bannel ram dai, lungdum tu ♫

Kan pi leh pu te chuan sa tinreng hi Buannel ngaw atanga rawn piang ah an ngai thin a. He ram ngaw mak tak mai hi ram hla tak, thlen phak mang loh a awmah te kan lo suangtuah thin anih chuan kan ti sual duai dawn a ni. Hei le kan pi leh pu te hrilhfak Buannel ram chanchin chu le:

BUANNEL ram hi khawchhak lam Run leh Tiau inkar Lentlang  awm a ni a. Tiau atangin mel 20 vel a hla a awm a ni. A hnaih ber khua chu Hmunluah khua a ni a, hemi atang hian mel 7 vel a hla a ni. Lentlang tluan a tlang chhip filawr deuh deuh te chu hmar lam atanga chhiar in Kelchal tlang te, Muchhip tlang te an ni. Lentlang sang lai tak chu hmar lam atangin chhim lam zawngin tlang dung a kal ruah mai a. Buannel thlen dawn hian thuang thum in a kal a. Tlang dung inkarah chuan ruam zawl rai phul nuam tak mai hi a awm a. Tlang chhip sang lai chu ngaw dur khup mai chatuan a tuma kih ngai loh in a hual tlat mai a. Phul leh ngaw inri naah chuan sih pasarih hi a awm a, chung sih atang chuan tui fim tak hi an luang chhuak hlawm a, chung tui luang chu hmun khatah a infin khawm a, chuchuan lui te a siam a, phul lai takah chuan a luang tlang a, furah pawh a nu ve ngai lo. He lui te hi luang zelin Tiau a fin nghe nghe a ni. He phul sir hual vel hian pangpar chi hrang hrang Hawilo par te leh Dingdi te chu phun tu awm ang mai leh enkawl tu awm ang mai hian awmze nei takin an vul chek mai a; tin, tlang purun ‘Runpheng’ an tih te pawh a tam hle bawk a, a phul hual chuan Chhawkhlei a awm leh vek bawk a, helai hmun hi alawm kan pi leh pu te hun lai ata tawh Buannel an tih Lasi te tualchaina hmun ni a an lo sawi thin chu.

He phul hmun hual hian ngaw dur pui mai hi a awm a, he ngaw ah hian thing lian pui pui chu thim khup khawpin a ding a. He ngawpui hi a ni ‘Buannel ngaw’ an tih chu. He ngawah hian alawm tunhma chuan sa chitinreng mai a awm an lo tih thin chu ni. Sai tluang te hi patling pil pil hian a thlur riak ruak mai thin a, sazuk, sai, samak leh tumpang te thleng in an awm thin a ni. Sava pawh arawn tih loh chu vapual, vakul, vacha, vavu, vahrit, vahai, vakhua, kawlhawk leh riakmaw te thlengin an awm vek thin a ni an ti bawk. A ngaw hi chhunah pawh a thim khup mai a, a tlang chhip sang lamah chuan thing hi mihring chen lek lek a ni thung a, patek hian chhah tak tak mai in a bawm khat vek a, thingkung patling pawm tiat tiat pawh hi patek han kheh chuan chawnpuar tiat lek te an ni chauh zel. Chumi dawt a phul ah chuan Mizo pangpar chi hrang hrang hi a vul chek reng mai a ni. Buannel ramah hian thalah chuan romei a zam chiai reng a, fur ah thung chuan chhum in a bawh deuh reng thung a ni. Ruah hi a tam em em mai a, hmun danga a sur loh pawn helai ah hi chuan a sur deuh reng thin. Tin, helai Buannel phul hi alawm Lasi huan an tih thin chu; englai pawn enkawl tu awm ang mai hian a fai hlarh reng mai a ni.

Buannel hian chanchin mak tak tak angah mai a; heta pangpar leh purun te hi lak chuan a ngaw atang hian a chhuah pui theih loh reng reng an ti, Lasi in an veng tlat an ti a ni. Tin, a lai a lui te luang hi a nu ve ngai lo va, a khuah chah theih miah lohva; tin, a kawng hran sial a luan kual tir tum pawhin a theih miah loh a a luanna ngaiah bawk a luang leh mai thin an ti bawk. Hetiang anga ram ngaw tha leh mak dangdai hi khawvel hmun dangah hian awm ve tak ang maw?  A hmunah hian han kal ve ula khawvel thil engmah hian in rilru a luah lovang, mak ti in in hawi anga, in thawk dan thleng in a danglam anga, damchhung khawsak lungkham na, sum leh pai, silh leh fen, ngaihzawng leh khawvel thil ropui te in rilru ah a lut hek lo ang. Siamtu kutchhuak ropui zia a tak in in han hmu ngei ang le….Vawikhat dam manah Siamtu kutchhuak ropui zia hmu turin in lo han kal ve ngei dawn nia.

THU BELH: Buannel tih hi mi thenkhat chuan ram ngaw chhah sa tamna hrim hrim sawina a ni te te pawh an ti thin a, tin thenkhat leh chuan ramngaw chhah lai a phul hmun, ramsa ten no an neihna lai hi ‘Buannel’ chu a ni e an ti bawk a, heng an sawi dan hi a dik e a dik love ka rawn ti lem lova mahse tuna ka rawn sawi Buannel ram hi chu a tak tak a hmun bik awm ngei a ni tih hi Zofate hriatah hian han tarlan ve hrim hrim hi a tha in ka hriat avangin ti hian ka rawn post a ni a. He post Buannel tih ka rawn ziah hi Meichher leh MUP Magazine hlui vel leh mi hran hran ziah ka rawn lawr khawm te leh keimah in a ka ka lo hriat ve dan te atanga ka rawn phuah khawm a ni a, dik hlel deuh leh felhlel deuh a awm anih pawhin chhiartute hriatthiamna ka rawn dil nghal a ni e. Buannel a kal tur hian Burma ram chung International boundary  piah lam anih avangin tunhma deuh kha chuan a buaithlak viau mai thin a. Champhaiah chhoh phawt a, chutah Tiauah kal a, Tiau atang chuan Hmunluah lam pan a ngai tawh a. Kal phalna hi helam atanga han dil hian awmzia a nei tehchiam lova. Champhai lam a Police ho ten Burma sipai border a duty ho an dil sak a an in biak rem dan a zir ani mai a. Tin, thenkhat chuan Police lam pawh ruai chuang lovin an mahni kal kal in an kal mai thin a ni. Tun hnuah hi chuan sipai hotu te hi pawisa tlem azawng te an pe ve a, tichuan lehkha an lo siam sak a a kal mai theih tawh ni in an sawi.  Mahse kal tur tan chuan Champhai Police te hriatpuina ngei a kal a tha, engemaw buai awm thei anih avang in.

*He ka ziak ‘Buannel’ tih hi Zofa zawng zawng Buannel tih hming sawi a lungleng thin, thinlung a Pasaltha te ram vak lai mitthla thin, kan pi leh pu te nun hlui hrechhuak thin ZOFA LENG ram tin ami te tan a bik takin ka hlan e.

BigDaddy Hmahmatea
(R.Lalhmangaiha)
Kulikawn


2011 a PUNE a mizo nula boral chungchang hrechiang lehzual duh tan

$
0
0

(Admin note: A ziaktu ziah chhan hi kan lo hriat loh tak in hetah hian a chhiar theih e. Remkima hian hemi chungchang hi hetah pawh hian a rawn ziak tawh a. A thu hi a personal angreng viau a, chhuahsak a pawi em lovang chu..)

Ka lung a leng deuh a comment te kan chhiar nawn leh a…Insawi thiam ka tum hauh lo a, mahse thil chiang lehzual zawka in hriat nan.

Kum 2010 khan kum thum kan in kawl hnuah kan intitlan a, kan la inbe tho thin a; mahse ‘Boruak tharte tawn ka duh’ a tih vangin hna thawk turin phai lamah a chhuk ta a. Kan inbe reng tho a ka lung a len theih em avangin 2011 June thla khan chhuk ve in In kan luah dun ta a (kum tam inkawl mah ila kan la inkutsuih lo). Tichuan thenkhat in inhriatthiam loh anga lang hallucination a nei tih vel ka ziah kha ka chhut let hian a chhul thra lo rilru buai hi ni ta berin ka hria a, nau hi vawihnih kan chhiat a. Hmeichhe dang kawp mai pawh nilo, mipa nena kan awmdun lai min hmu ang te khan min accuse thin a, a fiamthu emaw kha ka ti thin a, fiamthu kha a duh ve em avang khan. Mahse mipa nih ve a khatia mawngkawhur anga inpuh tak reng kha chu ka thin rim ve ta khan kan inhau ta vak mai a, riahchhuah kha a tum ta a, hmeichhia zawk riahchhuah ai chuan tiin keimah zawk ka riakchhuak ang e ka tia,(ka inchhir tawp thei lo) ka riakchhuak ta ngei a, a tukah chuan kan inluahna neitupa in min lo phone a, damdawi ina an kalpui thu min hrilh a, a boral tawh tih pawh min hrilh lo a, damlo pangngai turah ka ngai a. Mahse ka va thlen chuan a lo boral fel vek tawh a, a hma zana boral angah an ngai a doctor ten.

Ka mawl ka intih nachhan pakhat chu engatinge a fiamthu emaw ka tih kha?!!! vawi hnih khat mai a ni si lo a, doctor hnenah te lo hruai ila chu ala dam awm sia te hi ka tia. Tichuan khawngaiha min lo hriat sak tura ka duh chu in kan luahdun chhung leh kan awmdun chhung zawng khan hmeichhia kha tumah an biangah takngial pawh ka fawp lo a, a thih thleng khan a lakah khan ka rinawm tih thu hi min lo hriatsak ve ula ka duh khawp mai. Kum 6  kan inzui a, Mizoramah kan inkawl tantir deuh khan vawi khat chu ka chesual a, kha kha a laka ka rinawm loh awmchhhun chu a nia…a thihcham a lo hnai leh ta a ka rilru ah a thar em a kalo ti duah a nih hi…min lo post sak hram dawn nia….

Kan va tam em!

$
0
0

Bang hmai leh kawmchar bang a inang lo ang bawkin, kan hnung lam leh hma lam pawh a inang na hek lo. Kan hnam, Mizo, pawh a sirtawna thlek chuan a inang lo bawk. Tawitein, comeback leh nan, thlir thuak ang.

a) YMA/VC/LC/kohhran hnatlanga taima viau, mahni inchhunga engmah khawih peih leh si lo kan va tam em!
aw)Pawn lama miten an fak, fel leh hawihhawm si, mahni inchhung leh chhung leh khatte laka sakei kan va tam em!
b) Incheina atanga thlir chuan mi hausa eltiang chhungkua, a taka bihchiana ni lawi si lo kan va tam em!
ch)Pathianni-a ringtu tha, ni danga Diabola fanu/fapa kan va tam em!
d) Tawngkama hnam vei a taka mahni hmasial, mahni hlawkna a awm dawn loh chuan ram hmasawnna hna thawk duh lo kan va tam em!
e) Sawrkar hna hmuh tuma a dik a dawk pawh thlu lova bei, hna han hmu ta chenga zawmthaw leh em em si kan va tam em!
f) Mahni inchhung leh compound chin tifai a, a bak zawng bawlhhlawh bawma ngaitu kan va tam em!
g) Nupui/pasal/bialnu/bialpate bula rinawm taka lang, a ruka rinawm leh si lo kan va tam em!
ng)Ringtu tha leh kohhrana inhmang, ringtu tha nihna area bik zim te nei kan va tam em!
h) Pathian thu sawi thiam em em, a taka nunpui si lo kan va tam em!
i) Kohhran kawr hak laia angel, YMA kawr hak laia tiang kengtu kan va tam em!
j) Dan kengkawhtu ni si lo, dan kengkawhtu anga inngai tlat kan va tam em!

Sawi zui ve tawh thung teh u.

Aw Lalpa, Television-ah min siam ang che!

$
0
0

Primary Sikula Zirtirtunu pakhat hian a zirlaite chu Essay a ziah tir a. A Essay ziahtir chu, “Pathianin min tihsak sela ka tih ber chu:-” tih a ni.
An Essay ziah chu in lamah a hawn a, tlaiah chuan, an nupa Pindan dawhkanah chuan a check ta malh malh a. Naupang pakhat ziah a han chhiar chhuah chuan, a rilru a khawih ta hle mai a, a hnuk a ulh a, a mittui a far ta fap fap mai a ni.
A pasal office rawn bang chuan, an Pindana a rawn luh chuan a nupui tap fap fap mai a han hmuh chuan ngaih thalo takin a chhan a han zawt ta a. A nupui chuan lehkha pakhat chu pek pahin, “Hei hi han chhiar ve mah teh, ka rilru a khawih lutuk a,” a ti ta a.

An Pa chuan a han chhiar ve ta a, heti hian a lo inziak a:-
“Aw Pathian, Vawiinah hian thil tha danglam tak mai ka dil che a, chu chu ‘Television-ah min siam ang che’ tih mai hi a ni. Kan ina Television dinhmuna din ve hi ka chak ngawih ngawih a, a chhan chu, Kan TV hian kan inchhungkhurah hian dinhmun pawimawh tak englai pawhin a luah reng a, chutiang anga kan inchhungkhura dinhmun pawimawh tak hauh ve chu ka chak a ni.
Kan Chhungkua hian kan TV kan kil laih thin ang hian min kil laih thin sela, TV a chhuah laia hriat chianloh hlau tak maia ngawi thapa an ngaithla thin ang hian, ka thusawi te hi ngaithla ve thap thin thin se ka duh a. Kan TV chu kan chhuah loh lai pawhin, duat leh dimdawih taka an enkawl thin ang hian, ka chhungte hian duat leh dimdawih takin min enkawl ve thin sela ka ti em em bawk a ni.
Kapain a office ban veleha chauh pawh sawi lova, TV on-a Chanchinthar a thlir thin ang hian, a office hlana amah ngai leh thlahlel em emtu a fapa hi min ngaihsak thin sela, ka thusawi te min ngaihthlak sak thin se ka lo ti em em thin a, Kanu pawh hian a chauh leh lunghnur lai pawha ngawi renga TV a en thin ang hian, min vin mai lovin min kuah thin sela tih hi ka lo thlahlel ru em em thin a ni.
Ka unaute ho pawh hi, TV channel en inchuha an insual ut ut thin ang hian, ka bula awm inchuh te hian han inchai deuh khat khat thin sela ka va han lawm thin dawn tak em! Thil dang dah a, ka chhungten TV an thlir thap thin ang hian min ngaipawimawhin ka thiam thil han lantir ve ang te te te hi an tan hoin nep hle mahse, min han tuipui der ve thin se ka ti thin hle a ni.
A tawp berah chuan, Ka duh ber leh ka chak ngawih ngawih chu, Kan TV in ka chhungte hetiang tak maia a tihlima a awi tlei thin ang hian, ka chhungte hi tihhlima awih tlei theih hi ka chak ngawih ngawih leh ka duhthusam a ni e.
Aw Lalpa, thil dang vak ka dil lova che, Kan chhungkuaah hian kan TV in dinhmun pawimawh tak a chang a, ngaihsak leh lawm a hlawh a, ka chhungte a tihlima a awi tlei thin ang dinhmunah hian min din tir ve turin ka dil mai che a ni e. Chu chu ka thinlung hian a chak ngawih ngawih a ni” tih thu hi a lo ni a.
An Pain a han chhiar zawh chuan, “Ka rei leh, chu naupang chu a va han khawngaih thlak teh lul mai em! A nu leh pa te reng reng pawh chu, an timakin an demawm hle mai a, tunlai nu leh paho tak hi chu aw…” a ti ta vawng vawng mai a.
A nupui chuan an pa chu muang changin, a mitah tak chuan a han en a, “Nia, kha essay ziaktu kha kan fapa ngei hi ani a sin!” a ti ta mai a.

Vangpui thla a lo herchhuak leh dawn ta.

$
0
0

A hmasa in, Misual.com site a lut thin te; in vaiin Favang hun lo herchhuak tur ah hian, beiseina thar nei a, hriselna leh vanneihna dawng turin duhsakna ka hlan che u.

Hun a her a, Vangpui thla kan lo chuangkai leh dawn ta. Pi Pute hunlai a ‘Ber’ thla hlutna te ngaihtuah kir chang hian, Lung a leng vawng vawng mai. Losul haw in an Lawmnu leh Lawmpa te an chhawlthuai a.Tunah chuan, Lo zawh hun hlimawm tak hmangin. Favang awl len a her chhuak dawn ta. Zan thla eng ah tlangval ten Tingtang perhin leikapui ah an zai vawng vawng ri tur te ngaihruatna ah a cham a. Rualawhna leh duhamna in a eiral phaklohin, an mahni thawhrah seng hun nghak a hlim tak a an hun an hmanliam thin dan te khan lairil hi a fan chem chem in ka hria. Khatih hun lai a Zoram Nun thianghlim kha kohkir theih ni teh se aw….

Tun ah chuan, THAM leh HLEPRUKNA, rethei leh hausa kara hlei lenna. Dawt leh ruihhlo avangin Zonun mawi suar ang a chim zo ta a ni hi. Pathian aiin Kohhran kan bia a. Pathian aiin Party Leader kan hlau tawh a. Tual thahna leh pawngsual thawm in min luah khat a, Rui thin te leh ruihhlo hmangsual tute do lovin, a ruihhlo zawk kha kan do bur bur mai bawk a. Hnam nun thianghlim tak a lengza thin kha kan in Um chhuak thul. Khawtlang leh kohhran hmuh ah kan meng awihawm vel a. Kan chhungril nun erawh a kha si. Engtinnge kan ram hian ‘Zonun thianghlim’ kha kan neih let leh ang, tiin, keini ang Nu mawlmang mai pawh hian ngaihtuahna kan seng ve ta chu a ni a.Khawnge kan Pi Pu ten khua atang a hnawhchhuah a an hlawh kan Kristian na te kha a awm tak ang le. Kan naupan lai chuan, Chawlni a zinchhuak takngial pawh kohhran dan atangin an phuar thia kha a ni si a. Tun ah chuan, hlawhin a phakloh khawp a In ropui neite thawhlawm tlingkhawm in kan in la lian ta a maw tih mai tur a ni ta si a.

Kan Pi Pu hunlai a kan tualzal nun te han dawnkir ve teh u. Kei chu he Vangpui thla a lo thlen hian, ka lung hi a leng vawng vawng thin. Zonun mawi leh thianghlim tak nei tur hian, Ramhruaitu leh Kohhran leh NGO hruaitu te kut a dah ngawt a tawkm lova, mahni awmhmun theuh ah hian siamthar ngai chu kan nei a ni.

NANGMAH MAHNI HMUN AH, KEI KA HMUN AH.

Ka lawm e.

KA ṬAHPUI LEH SI ṬHIN

$
0
0

Ziaktu: H.zate

Hmar Rûn…

 

Kum 2013 Nipui a thawṭan mek a, Silchar khawpui chu duhthusam piahlam velin a lum a, Zan Dar 11 Minit 35 a a pelh pawh chuan chhuat ah chuan ka la let ka la let a, lum ka tih em avangin ka awm ngaihna hrelo chu ka inbual leh ta ringawt a. Bual In ah ka lut a, Ka thawmhnaw phelhin ruak ngialngat chuan ka inbual a, ka inbual laklawh lai tak mai chuan ka Fawn chu a rawn ri tar al ral mai a, ka ṭhianpa anih ringin ka va ngaihven duhlo , ka inbual chu ka khaihlak phah chuang miahlo. Ka inbual lai chuan a riral ṭhak a, ka inbual zo a, inbual lai a a nawm ang aiin han inbual zawh chuan a vawt duh chuang derlo, a lum ngaiin a lum leh nghal mai a, Kekawrte ka ha a, bawksar ka ha a, a dang chu inbel chi ani tawhlo.

Chutia chhuat a mut pah a Fawn ka khal neuh neuh lai chuan a rawn ri leh tar al ral a, ka han en a, nambar hriatloh ani a, ka la a, ka han chhang chu lunghlui mu tawhhnu a kai tho ngei mai. A aw chu ka hriatngailoh ka ti theilo, a aw aṭang ringawt pawh chuan ka mittui a ko nghal ti tih nghal mai a. “U Joseph, dam ṭhin maw”a rawn ti a, ka chhang mai theilo. Ka ngawi reng a, “U Joseph”a rawn ti leh a. “aw, dam e, nang zawk dam ṭhin maw?!”ti a chhang in, ani chuan a dam thu in min chhang a. a aw chu hman a ka hlimna min thlen ṭhintu kha ani a, lungngaihna ruam aṭanga beiseina tlangchhip a min hruai kaitu kha ani tih ka hailo. Mahse, tunah erawh ka ṭahna min thlentu mai ani tawh si. “Nau In nei tawh em “tia ka zawhna chu “aw, nei tawh e” tiin min chhang a, mipa zawk ka nih vangin a nep zawk nih chu ka tumlo. Mahse, ka Pa thei tak tak lo. “I ngaihawm ṭhin khawp mai, rawn zin leh la” min han ti phei chu ka rilru na lutuk kha ka ṭap chhuak lo chauh ni berin ka hria. Eng eng emaw sawiin kan in thlah liam ta a.

Hmanah chuan he aw hian “Ka Hmangaih Che” tiin famkhawrûn thleng a min hmangaih min tiamin “TILL DEATH DO US APART” mai duhtâwk lovin “Zûnzam leh Hmangaihna ral thleng pawhin” tiin min tiam asin. Mahse, Kha aw mawi, thâm châk mai, Ka hlimna min thlentu kha ṭahna ruam a min hruailut tu ani tawh zawk si.

B.com kumkhatna ka zir kum ani a, chu kum chu ka tan a kum hriatreng tur ani tih reng ka hre phak lo. Kum tawpnan chuan Zan khat chiah a awm tawh a, ka ekzam mek a, ka ekzam ka zo chu hman hmawh bak lengin kan khawlam panin ka thlawk chho a, Kha mi kum a ekzam tlai ber kan ni awm e. ka ṭhiante pawh haw ve tur anni a, mahse, ka nghak zolo, kha zan bak kha kan khua a khami kum khan ka hmang tawh dawnlo tih hria in kumkhat a zan hnuhnung ber chu kan khua ah hman ngei tumin ka hmanhlel a. ka hmanhmawh chhan pawh engvang nilovin kan khua a Tleirawl hmelṭha-I vang ani. Tlai thim thet thet in kan veng ka thlengchho a, kumhlui thlahnan ruai anlo ṭheh mek a. eng khaw sawi set set lo chuan ka ṭheh ve nghal chat a. Ka hawikual a, ka mit ka len vel a sawichhuak ngam sill in ka zawng ruai a, ka han hmu a, kan mit a han intawk lah chuan ka en leh ngam lo ṭhin.

Zan ani a, kumhlui thlahin HMARKHAWLIEN khawpui chu kan ri mup mup a, ka ṭhiante pawhin tudang an ngailo. Kei erawh a bul a awm siin ngaih nei ni awmtakin ka ṭhiante karah chuan mal riau hian ka inhria a. ka zawn tleitiri a awm ve loh vang ani. Ka ṭhiante hnenah chuan ka sawi ngam lo a, ka sawi chuan min chhaih laih laih dawn tih ka hriat vangin ka hrilh ngamlo ani. A ruk chuan ka melh reng a, a ni pawhin min lo melh ve bawk ṭhin. Chu zan chu a vawt vur mai a, ṭhianpa ṭawngkam takin a chithlahna zan khua khawp mai a, tumai pawh chuan meilum kan bel luih luih a, a ṭhen kristmas leh kumthar hmanna tur a hall sak a an zai luih luih laiin keini ṭhalai ho chu thingpui lumin kan lo ri ve laih laih bawk a. Krismas vel aṭanga ka lo melh tawh anih avangin chu zan hun remchang chu bawhpelh ka tumlo hle.

Thingpui kan siam a, ka ṭhianten ansem hlan chuan ka duhlaii chu ko in ka bula ṭhu tur chuan ka tit a a, ani pawh chu a rawn ṭhu ve mai bawk a, mak deuh maiin inthlahrung leh inzahtawn tak siin kan inpawh em em lawi si a. a kut chu ka vawnsak a “hei I che nasa lutuk a I kut pawh a vawt vek tawh anih hi”ka ti a, ani chuan “khai, chet nasat vang pawh nilo, kutkawr kan bun veloh vang zawk nih hi”a ti a, kutkawr aiah ka hmer sak ta a. A Kut no leh chumbiang mai khal neuh neuh pah chuan kan ti ti neuh neuh a, thil eng eng emawni hi kan sawi a, Kha zan aia nuam kha ka hringnun ah hian ka hmang leh tawh kherlo ang. Ngaihzawng a neih leh neihloh te, a hming pum te zawtin kan ti ti chho zel a, a chhiatloh thu a ṭanin fel ka tih zia ah ka chho zel a, “Ka awihlo”tih pah a a nuisaih te kha a aia mawi a awm chuang awmlove. a fawn nambar ka dil a, min pe ve mai bawk a. ka va han lawm kher em. December Ni 31 zan dar 11 leh a chanve ani ta der mai, tunkum a thil chu tukum a zawh ka tum ve tlat a.

“Kal rawh, sawtah sawn va ṭhu ang”tih pahin Lungphun lam chu ka panpui a, Biak In kawt a awm anih vangin Ka ṭhiante chu an rawn vei zeuh zeuh reng a, ka ninzia leh van san zia khi. Ka duhlaii chu ka bulah ngawisap hian a ṭhu a, a kut chu ka khâl leh neuh neuh a, ka tum chu hlen ngei ka tum a, min beng hrep ang tih chu ka hlau hlel lo. Mahse, ka tih ngei angai si a, mi te angin Hmangaih biathu han hlan kûr dup chi ka ni ve silo. Ngawireng a kan ṭhut lai chuan Ka kut chu ngam leh ngamloin a darah chuan ka nghat a, engmah a sawilo hlauh. A sam ka chûl ka chûl a, minit nga vel ka chûl hnu chuan ka kut chu a nghawng ah ka ngat a, rawn zen pheiin a khabe ah ka chelh a, a rinloh hlanin ka kuai thut a, ka fawp ta siah mai a, a phu chiang kher mai. Mak ti hmel deuh hian min en vung vung a, a hawlo tih ka hriat chuan duhthawh takin ka fâwp nawn leh sak a. Ka ṭhiante anrawn kal a, khamlo deuhin chungin ka duh tawk ta ringawt a.

Zanlai inkhawm an ṭan dawn tawh hi alo ni a, hlim deuhin zanlai inkhawm ah chuan ka tel ve ta a. ka hlim ngei mai, ka duh ber Hmui kan fawp chu hlawhtlinna pakhat niin ka hria. A tuk ani a, kum thar leh ni thar hlimawm nen, nun hlimna thar ka char bawk nen a nuam angreng khawp mai. Kum thar hlim takin kan hmang a,ruai pawh kan ṭhian hoin kan ṭheh a, Hmingi pawh ka sawm ve a, zak hle mahse ka sawm ani tlat a, kan hlui ah a rawn kil ve a, ṭhian ho pawh a a hlimawm tawh tehlul nen Hmangaih ber kiangah an ṭhu mai phei hi chu kan chaw eina CHangel hnah pawh kha ka hmu Rangkachak lo chauh ani ber e.

Zan a ni a, kan inkhawm a, inkhawmlai pawh chuan thildang ah ka rilru ka dah thei lo. Amah hlir chu ka ngaihtuah ani deuh ber mai. Inkhawm kan bang a, a thlenna te inah ka leng a, rei fang kan inkawm hnu chuan ka haw ta a. haw dawn a an In kawt a in fawp ngawih ngawih a kan inthlah kha chu mut a tui duh ngei mai. Kan in ka thleng a, ka fawn a ri a, thuthawn alo awm ka chhiar a, kei pawhin ka thawn ve nghal a, ralkhat ah awm in, mahni khum a tangin zan dar 12 thleng kan la inrim a, mut zai kan rel ve the ihram a.

A tuk zing ani a, hma taka tho in inbul vel ka tifai a, chutihlai chuan a ṭhiante nen anrawn kal a, ka lai kher mai, a tuk lawk a haw tawh mai tur anih avangin kan in rawn hmuh ve hrim hrim tumin anlo kal alo ni a. a van fing kher em. Ka Farnu in Thingpui tui tak mai a siam chu in ho in thil eng eng emaw ni kan sawi a kan nui dar dar hnu chuan an ho ve ta a.

Ni khua alo rei a, inhmuh a khat a, fawn in kan inbe reng a, vawikhat chu an khua a zin turin min sawm a, a sawmna ang ngei chuan an khua ah ka zin a, thlenna tur dang nei heklo an inah ka thleng ta a. ka thlen zan chuan ka zak khawp mai a, mahse, an chhungkaw nawmzia leh a nu leh pa felzia ka hmuh khan ka ngampa chak em em a, ni hnih ka awm meuh chuan ka tlangnel ta hle a.

Ni hni ka awm tawh a, Pawl sawm zirlai leh ekzam mai tur anih vangin lehkha te ka zirtir ve bawk a, chhun ah sikul a kal a, zanah ka zirtir ṭhin. Zan chaw eikham ani a, lehkha ka zirtir a, kan hlim dun em em, a naute pawh ka zirtir ve bawk a, kan ri laih laih mai a, zan dar riat alo nih chuan a nu te chuan min mut san a, a naute nen chuan lehkha kan la zir a, kei chu ka khum tura ansiam ah muin ka khumah a rawn zir a, mutzal pah chuan ka zirtir a, kan in zirtir zawh chuan a naute chu anmu a, kei pawh ka chauh em avangin mut ka tum a, min malis turin ka ti a, mu tur a inseam tawh chu kekawrte leh kawrbahte chauh ha in ka khum ah a rawn lawn leh a, min malis a, min malis zawh chuan ka mutchhuak chu “Min ti mu la chuan I va mu ve dawn nia”ka ti a, ka hnung hi min chulsak neuh neuh a, ka lo muhil der chu niin. Engmah ka hre lo, zanlai ah ka han harh chu ka bulah alo la bur eng a, ka hnung ka chultir lai pawh khan a mut a chhuah hmel ka ti reng ani. A lo muhil tlang chu niin, zawitein ka sawi a, a rawn harh a, a mit a rawn meng diar diar a, “hei, ka bulah imu ania, tho rawh” ka ti a thawh a kal mai a tum chu ka kuaithlu leh a,ka hmangaih che, ka ti a, ani pawh chuan “Ka hmangaih che, thihna chauh lo chuan min ṭhen suh se”a ti a, a hmui no leh senchak maiah chuan ka fawp a, ka fawp ning theilo, ka lo duhthawh deuh nge ni, ka kut a hlei ṭan ta, ka kut chu a Mulco bu mawitak karah chuan a lut ta zal zal a, ka phu zuk a, engamh phei chu a sawilo, a hnute mar ṭha zet zawt mai chu ka khal a, a hma aiin a rawn mar a, a hnute hmur a kawhlah tawh mai, a kawrbah chu ka pawtthla a, a hnute chu ka fawhsak a, za ati ngang mai, a ik feih feih a, hnuai lam pang a rawn che ṭan tlat mai. Ka insum zo dawn lo, mahse, ani chu a fing hlauh a, a ṭang tlat a,keipawh chuan a dang chu ka beisei duh biklo a, tichuan a mutna lam a phei tur chuan kan inthlah ta a. zing khua a rawn var a hmel kan han inhmu chu a inthlahrunawm duh khawp mai.

Ka haw a hun tawh a, chaw kan ei hma a, min va thlah a, Hmangaih ber te kalsan zawnga han liam vut vut mai chu a hlimawm lemlo hle mai, ka hmuh theih chhung ka htlir a, ka hmuh theih takloh ah chuan ka chuanna sumo seat hnungah chuan ka ṭhuhnawk a, rilru hian ani lo chu a ngaihtuah thei silo. Sumo a chuang e tilo chuan ka rilru chu ka hmangaih Hmingi bulah a awm tlat si.

Ka hawthla chu ka awmna silchar ah ka awm nghal a, hmel inhmulo mah ila, hmel inhmulo mah ila kan inkawm reng a, “Rinawm taka awm turin kan intiam a, a thih thleng pawh a min hmangaih min tiam fo ṭhin. Ka hmangaih zia a hria a, min hmangaih ve hle niin ka hre ṭhin. Ka ṭhianpa chuan “Ṭhiana, Mizoram mi hi chu kan nghal reuh a, a lo bawl mai mai che anilo maw?”min ti ṭhin a, ka ring ngailo, ka ring phal bawk hek lo. A ṭhiante zingah pawh “KA PASAL TUR JOSEPH-A ANIH HI”min tin gat ṭhin asin.

Hun leh ni a vei, Ni chuan Kar hringin Kar chuan Thla a hring a, Thla pawh chuan Thla dang a hring leh tawh. Zan khat chu ka Fawn a ri ral ral a, ka han en chu ka duhlaii alo ni a, kan chhang a, amhse, a ni ani tlat lo. Ava mak ve, mi dangin a fawn an khawih ngailo asin. A nau alo ni a, “U Joseph, thil hril tur che ka nei”a ti a, a sawi hreh ngang mai. Sawi turin ka ti a, “hreh viau mahila ka hrilh che hi a ngai tlat si anih hi, min ngaidam rawh aw, ka U in pasal a um” a ti mai chuh. Awm ngaihna ka hrelo, ka ṭap zawih zawih a, a sawi engmah ka hre tawhlo, ka awihlo, ani theilo. Thih thleng atan rinawmna min tiam asin. Hmangaihna hre ngailo hmangaihna awmzia min hrilh a, hmangaihtu leh Hmangaih neih hlutzia min hrilh a, mahse, Hmangaih ten a hnawl nih hreawmzia erawh a tawrhin min tawrhtir si. Tun hma kha a thu talin min lo hril chu ni se ka hre thiam deuh tur ania, a tawrhdan pawh ka thiam deuh mahna, mahse, hnawl nih leh phatsan nih hreawmzia kha min lo zirtir silo.

Ka thinlung thianghlim tak chu Hmangaihna a thikthu chhiatna I tuh a, hmeichhe hlutna hre ngailo chu Hmeichhe pakhat vangin min ṭha tir ta anih hi. I aw mawitak , ka hlimna min thlen ṭhintu leh I sms ka hlim pui ṭhin te leh kan nunhlui te kha mahte a nunhlui dâwnkir chang hian KA ṬHAPUI LEH SI ṬHIN ti a in ngaihtuah in, Ka hmangaih em em, pawnchhe hnangkai hnawl a min hnawltu chu nghilzai rel a lengdang chhai zai rel ve tawh turin ka rilru ka siam fel ta a.

http://lenruolkhawvel.wordpress.com/2013/08/01/ka-tahpui-leh-si-thin/

Bawihpuia kha

$
0
0

Inzaina Pindan atanga Doctor lo chhuak ka hmuh rual rual chuan, ka tho vat a, ka fapa duat leh ka lainat em em mai zaitu Doctor chu biain, “Ka fapate chu enge a an? A thachhuak thei dawn em? Engtikah nge ka hmuh theih ang?” tiin ka lo zawt nghal mial mial mai a.

Chuta Doctor hmel atang chuan, thil awmdan a thalo lam ani tih ka hrethiam tho na a, “A pawi ka ti tak zet a ni, Kan theihna zawng zawngin kan bei na a, I fapa nunna chu kan chhan thei ta ngang lo a ni e” tih ri chuan min deng na kher mai.

Chutah Pathian lam lam chu ka mawhchhiat ta a, “Engvangin nge ka fapa pawisawi lo hian hetiang natna tihbaiawm tak Cancer natna hi a vei? Kan fapa ka hmangaih em em tawrhna hi eng thamah I ngai miah lo ani maw? Ka Fapain a mamawh ngawih ngawih lai che khan khawiah nge I awm reng reng?” tiin ka rilruin Pathian chu ka chhuahchhal ta mial mial mai a, ka lo tawng chhuak hial a ni awm e.

“I fapa ruang hi Doctor zirlai ten cancer natna hnathawh dan zirchian lehzual nan, University-ah thawn tur anih kha I hria ang a, chumi hma chuan, I awmpui lawk duh ang tiraw? Nurse pakhat hian a pui thei ang che” Doctor-in a tih ri chuan min tiharh ta zawk mai a.

Engdang sawi lovin, Ka fapa ruang an dahna pindanah chuan ka va lut nghal rawk rawk a, ka fapa engmah hre tawhlo chu ka en ngawih ngawih a, a sam kir nem thap mai chu duat takin ka chul heuh heuh a, ka mittui hi a dir ta zawih zawih mai a.

Nurse pawh chuan khawngaih hmel takin min lo thlir reng a, “I fapa sam thenkhat hi amah hriatreng nan I kawl duh ang tiraw?” tiin min han zawt a. Ka duh thu ka han sawi chuan, Bakchehin a sam thenkhat chu a chepthla a, Sarang ipah thunin min pe ta a.

“Hetia a ruang Doctor-te inzir nana University-a pek hi Bawihpuia duhdan kha a ni miau si a. Ka remti lo hle na a, amah Bawihpuia khan, “Ka Nu, Ka thih hnuah te chuan, Ka taksa hian engmah a hre tawh dawn lova, phuma tawih ral mai chauh ka hmabak ani tawh dawn a, Doctor ten ka taksa an zirna atang hian, keimah anga mipa naupang tuemaw talin a nu bulah hun rei zawk a hman phah thei mai thei a sin?” a tih tak tlatah chuan, ka hnial duh ta lo va. Bawihpuia thinlung hi chu a ropuiin a thianghlim a ni. Amah chauh inngaihtuah lovin, midangte hamthatna tur hi a ngaihtuah tlat thin si a, a theih dan ang kawng kawnga midangte tanpuia, an tana ‘Malsawmna’ nih hi a duhin a tum tlat thin a ni.

Chu Damdawiin ‘Children’s Mercy Home’ an tih mai, Ka enchim loh Bawihpuia nena thlaruk zet kan lo awm tawhna chu chhuahsan alo tul ta a. Bawihpuia thawmhnaw tlemte chu bag-ah dahin, Ka Car-a ka thutna sir, hlim taka alo chuan thin naah chuan ka dah a. Aw, hawn kawng khawharthlak ava ni tehlul mai em! Ka mittui chuan ka khaw hmuh a tifiah lo leh dawn thin. Motor khalh aimahin Bawihpuia awm ve tawhlohna Inruaka luh mawlh mai chu a va han hrehawm tak em. Bawihpuia inawmtleina thil ngainat em em te chu a dahna thinah te chuan ka han rem fel leh thap a, a sam pawh chu uluk takin Darthlalang bawmah ka dahtha a. Zan ka han mu a, ka bulah Bawihpuia chu a awm ve ta si lo, a Lukham chu ka pawm a, ka tap lo thei lo a ni.

Engtiklaiin nge ka lo muthilh ka hre lo. Zanlaiah chuan ka thangharh hlawl mai a. Bawihpuia mutna thin ka kiangah chuan, Lehkha inthlep tha thlap mai hi a lo awm reng mai a. Ka han la var a, ka han hawn chuan, heti hian a lo inziak a ni:

“Ka Nu duh tak,
Min ngai hle ang tih chu ka hre reng mai a; mahse, I bula awma, “Nu, ka hmangaih che” ka tih theih tawh loh mai avang hian, ka theihnghilh che leh ka hmangaih tawh loh che erawhchu lo ring reng reng suh. Ka hmangaih reng ang che. Hun leh nite an ral zel anga, chatuana inthen leh tawhlo turin kan la inhmu leh dawn tih hi lo hre reng ang che aw. Chutih hma atan chuan, ka hmun ruak luahkhat turin fapa dang lak I duh anih pawhin, tha ka tihpui lutuk che. I khawhar leh Lungleng hnem theitu apiang che chu ka duhsakpui em em che a ni tih hi lo hria la ka duh a ni. Ka room-ah khan awmin, ka infiamna thil zawng zawngte pawh kha hman ka phal vek e. Mahse hmeichhe naupang I la duhzawk anih erawh chuan, ka toys te kha chu a lawm ve hauhin ka ring lova, nautelem te I lei sak a niang chu tiraw.

Min ngaihtuah avangin I rilru lo tihrehawm reng reng suh ang che. Tuna ka awmna hmun hi a nuam teh mai a nia. He hmun ka thlen veleh hian, I nu leh Pa (Ka pi leh Pu te) khan hlim takin min lo hmuak a, he hmun mawi leh nuam lutuk mai hi min fankual pui a ni. Mahse thil zawng zawng hmu kim tur chuan hun a la duh rei deuh ang. Vantirhkohte chu maw, an nelawmin an fel lutuk a, An thla zarpharha an han thlawk delh delh thin te chu hmuhnawm ka ti thin hle a ni.

A chanchin min hrilh fo thin ‘Isua’ ngei mai kha ka hmu tawh bik a sin! Mahse maw, a lem ka lo hmuh thin ang chu ani hauh si lo. Mahse, amah ngei ani tih erawhchu ka hria a ni. Isua chuan apa Pathian hnenah min hruai a, Pathian chu a ropui ngei mai, mahse mipawimawh ber ang maiin min lo lawm thiam a, a khup bawhin ka thu a, Ka ngaihtuah zia che ka hrilh a, Phalloh ani tih ka hre reng na a, nangmah engemawti kawng tala hnem nan leh mangtha tak tak nan che I hnena lehkha thawn ka chakzia thu ka sawi chuan, amah ngei chuan he lehkha hi min pe anih chu. A ziah nan pawh ama kawlawm(pen) ngei min hmantir a ni.

He lehkha I hnena rawn kengtu hi Vantirhkoh Gabriel-a niin ka hria. Ih maw ka nu, Pathian chuan ka kalsan hlim che a, I mangang lutukin Pathian hnena zawhna I zawh kha a lo hria a, chhan ngei che a duh si a, “Ka mamawh ber hunlaiin khawiah nge a awm?” tih I zawhna kha, heti hian hrilh rawh min ti a ni:-
Pathian chuan, ka kalsan lai che a, I mangan em em lai khan, tuna ka bula a thutna hmun, a fapa mal neihchhun Krawsa hrehawm taka, thih thlenga nghaisaka a awm laia rilru na leh lainatna vawrtawp nena a lo thlirna tawhna hmunah tho hian a awm reng a, he hmunah ngei hian a awm reng ni, tih hrilh tur chein min ti a ni. Nangmah ang tho hian, a fapa mal neihchhun chu rilru na em em chungin mihringte min hmangaih em si avangin, hringfate chhandamna hna a thawh lai khan a lo thlir tlawk tlawk tawh a sin.
Leh lawk aw Ka nu, He lehkha hi midang tan chuan engmah la inziah lohna lehkha phek naran mai ani ang a; nangmah chauhin I chhiar thei ang, ka ziahna pen pawh Pathian hnenah ka pe let leh tawh e. Mak iti em? Nunna Lehkhabua hming thar ziah luh nan a hmang duh tawh a. Zanin hian Isua kiangah Zanriah ka ei dawn a ni, a tui ngawt ang.

Aw, thil pakhat leh chiah aw, Leia ka awm laia Ka Cancer natna na lutuk mai leh nachhawkna hmanga inchiu ngai reng mai kha maw, tunah chuan a awm tawh lo; a dam fel vek tawh a sin. Na reng reng ka nei tawh lo. Ka natna tuar kha a na em mai a, hetia natna reng nei tawhloa ka awm hi ka lawm em em a ni, min lawmpui ve em? Khatiang na ka tuar kha min khawngaih lutuk a, ka tuar rei a duh loh avang ania, Zahngaihna Vantirhkoh kha min rawn hruaitir tak mai ni. Vantirhkoh chuan, Pathianin a hmangaih leh a lawm em em, a bula awmtir thuai thuai a chak ka nih thu min hrilh a sin! Enge I ngaihdan le? Min lawmpui ve em?

Nangmah hmangaih leh ngaihtuah em em tu te:- Pathian, Isua leh Bawihpuia.

Ka thangharh hlawl mai a, ka mutna bul chu kan han en vel that that a, Lehkhapuan chu a lo awm ngei mai a, chhiar tuma ka han pawh pharh chuan, engmah a inziak lo tih ka hre na a, Ka mumanga Bawihpuia lehkha ka chhiara inziak ka hmuh ang chiah chuan ka hmufiah si a ni!.

MIZO KRISTIAN MARTAR THENKHAT TE

$
0
0

Mizo Kristian mi huaisen, an Lalpa tana an nunna hlan tute chu…

Kan ramah hian Kristianna a rawn luhna hi kum 100 chuang erh-awrh chauh a la ni na a Krista tan a pasaltha, ringtu mi ropui tak tak leh Krista tan a mahni nuna pawh hlan ngam martar mi huaisen ropui tak tak kan nei teuh ta mai a. Heng ringtu huaisen Krista tana a nunna hlantu thenkhat te chanchin hi tun tum chu in sawi chho ve thung teh ang.

REV. HRANGCHHINGPUIA: Kum 1915 khan Samlukhaiah lo piangin a nu hian a naupan laiin a thih san a, Lunglei Zohnuaiah pemin pawl VI a passed hnuin Mission Primary school hnuai-ah zirtirtu hna a thawk ve a. 1st January 1946 ah Pi Lallawmi nen an inneih hnuin Cherra Theological college ah kalin 1953 July 7 khan rawn zir chhuakin hemi kukah vek hian Pastor puitlinga nemngheh niin Tlabung Bialtu Pastor atan dah a ni a. Rambuai lai leh Chakma hran lai hun a ni a, a Bial hi a ralti angreng hle nghe nghe a ni.

Amah hi mi taima leh tumruh tak niin kan Mizo A, AW, B te pawh hi siamthat tumin Greek A, AW, B lakhawmin amah ngatin a siam ve a, mahse Kohhran lamin an ngaithei ta vak lo a, a hlamzuih ta a. La dam se chuan kan mithiam tam tak hi chu a cho chhuak ngei in a rinawm. Rambuai intan lai 1966 khan MNF ten Bangladesh a awmhmun an khuar vangin ramri dep Tlabung vel chu a him lo hle a. He movement vang hian Chakma ho hian Mizo an haw em em a, remchana kutthlak an chak hle a ni. Mi thenkhat chuan hre ru tawh mahse hetiang ema inthahna rapthlak a thlen tuman an ring phal ngai lo thung.

Rambuai Curfew karah pawh kan hunpui Krismas boruak chu Sipai hlauhna pawhin a ti reh thei chuang lova, khaw tam tak rauh sanin mahni in lum pawh luah tur pawh nei lovin hal darh sak ni mahse Chhandamtu piancham lawmna ruai leh khuang ri a reh chuang lo. Tlabung kohhran pawh boruak rit tak karah Krismas an pangngaia hlim taka hman tumin an inbuatsaih laih laih a Rev. Hrangchhingpuia pawh Thehlepa bial Standing committee an nei zo chu Tlabunga Krismas hmang turin an chhuak a 26.Dec. 1966 ah hlim taka zaikhawmin ruai an theh a. Mi thenkhatte pawhih a ralmuan vak oh thu an hrilh chungin mahsa Rotlangah bial fanga kum thar hman tul a ti ve tlat mai si a.

Ni 27 tukthuan eiin tukthuan eikhamah Rotlang paniin a fanu Vanlalhluni kum17 mi leh puakphur Sachiahbah (Bru)nen an chhuak ta a. Tlabung leh Tuichawng inkar Lungno peng atangin Lunglei lam Thawri an tih ah chuan kawng chhak atangin Chakma pakhat a lo chhuak a; a thiante hnim kar atangin an lo chhuak ve nghal bawk a. Fiamthu duh tak ani a ni bawka hlim takin Chakma ho cu a lo bia. An thil tum hre miah lovin hlim takin a lo be mawlh mawlh a, mahse nidang angin Chakma ho chu an tawng tam lo hle a. An zinga pakhat chuan chhum deuh hmuk hian ‘mei min pe rawh’ a ti a, chutih lai chuan midang chuan Hrangchhingpuia lu-ah chuan an vaw ta chiam mai a ni. A fanu naupangte chuan a pa thichhawnga let reng chu bawhin thuam phur chu tanpui turin a au lawm lawm a, mahse hmeichhe naupang thlabar tak pawh chu chhan ngam lovin a tlanchhiat san ta a. Tichuan hmeichhe naupang khawngaihthlak chhantu nei lo pawh chu zahngaihna tel miah lovin an sawisa zui ve ta a, a au thawm pawha zawi ta riai riai a. Kumthar ni chu Rotlangah ni lovin Vankhawpuiah kum thar mai ni lovin nun thara hmang turin an lei taksa chu diriam taka sawisak niin kawngsirah dah bo an lo ni ta a ni.

Pastor Hrangchhingpuia te pafa Rotlang thleng ta si lo chuan Rotlang mipuite a ti chiai ta hle a, Pastor Lalthansanga Rotlana awm chuan sipai commander hnenah zawn a dil ta a,ni 6.1.67-ah Pastor Sanga, Pu SumletaKunga leh mi 27 Tlabung lamah an chhuak ta a. An kal ni hma chiah hian Sumdawng tur mi 9 Cakma ho hian an lo bei leh bawk a, mi 3 Lalmuana, Buangi leh Sirte nutthlawi an that leh bawk a, an zinga pakhat Pu Laibata Tlabung Sipai campah a tlan lut hman thung a. Pastor Sanga te pawhin hnuhmate hmuin Chakma engemawzat an va hmu hman a. Ni 8.1.67 Pathianni ah Tlabung police te nen an zawng leh a, thi paihna lei lawk tharan hmuh chhui zuiin Tlabung atanga Lunglei lam kawi khatna velah mi 3 ruang hnuhna an hmu ta a, kawng atanga 20ft. Velah Pastor Hrangchhingpuia ruang hmuh a ni ta a. A puan pheikhak leh kekawr a lo la ha a, a ruang hi a chhe tawh hle a. A fanu Vanlalhluni hi kawng thlang Raw hungah a lo tang ve thung a.

An pafa ruang hi a chhiat tawh em avangin lak ngaihna vak pawh an hre lova Pastor Sanga a tawngtai hnuin an hawsana, a tuk ni 9.1.67 tlabung mipui a pui a nawlin Pastor te pafa ruang hlawm turin an chhuak a hemi ni vek hian Ropui taka vuiliam an ni ta a ni. Mithianghlim thihna chuan khuareiah pawh thangtharte rilru rawn chawk thovin, an thlarau nun a enkawl lai, a thihsan tak Tlabung Bial TKP te chuan Gospel Centenary kum 1994 khan amah Hriatrengna Lung ropui takin an phun ta nghe nghe a ni.

Nl. ROHMINGTHANGI: 25th November 1957 a Jairampur sipai Bahrika a nausen thar, fanu hmasa ber Rev. Zakhuma leh Pi Thanghliri te a chu an nupa leh an lawm nak nak hle a, a hmingah Rohmngthangi an phuah ta a.1965 ah Zoramah lo chhovin W.Phailengah an chhuguain an inbengbel ve ta a. Nula fel tak niin pawl 8 thleng a zir chhuak a. Kum 1978 Krismas laia W.Phailenga harhna chuan amahah rah duhawm tak mai nei in Chanchintha puandarhna hi a rilrua lian ber niin, he Pathian kohna hi haider theih chi-ah ngai lovin a penchhuahpui ta a ni. Amah hi zai leh lam peih tak a ni a. Tlarau bo man hna hi a rilru a lian ber anih avangin Tripura lamah hlawh mumal pawh nei lovin thahnemngai takin a zuk thawk ve ta ngawt mai a ni. Mizoramah hna awm turah koh chhoh a ni a, mahse kalkawngah a thang rei deuh avangin midang an lo la hman a, engemaw chen chu a tangkhang a. 2.Sept.86 khan Lambachhora ah Mission hna a hmu ve ta a. Mi tumruh, tih tawh chu rilru leh taksa zawng zawng nena thawk chi a ni a, tlaikhat pawh Lambachhora Hindu Mandir a thiannu Nl. Thangmawii nen an hal sak hmiah mai a ni.

23rd. Sept 1986 khan sikul naupang pakhat Lilabona hruaiin Tuipuibari I atangin Tuipuibari II-ah zirlaibu la turin an kal a, Bus ah Tuipuibari thleng chuangin rei vak lo an chawl a. Bus a kal tawh loh vangin KM 7 vel la awm chu ke a kal turin tlai dar 5 ah ke in an chhuak ta a. Chutia an kal lai chuan an hnungah chuan Chakma mipa pahnih Rabiranjon leh Sachbahan te an lo kal ve bawk a. Anni hi GREF Camp atangin ration la tura kal an ni a, khua a thim tawh vangin Rovi pawhin a thlamuanpui hle a, Km3 vel chauh an kal hman tih in an rawn umphak ve ta a. Chakma te chuan Rovi chu chhaihbuaiin Rovi chuan Pathianthu a hrilh mawlh mawlh thung a, mahse engahmah an ngai lo. Hemi hnu hian an awmna lamah chuan an kir leh ta tlat lo mai le.

Tichuan Rovi leh a naupang hruai Tuipuibari II an kal an lo kir leh ta lo leh Tupuibari lamah pawh an hmel an hmuh loh thu leh Tuipuibari Centre tlai dar 5 vela an chhuahsan si avang chuan a thawhpuite leh W.Phaileng Bialtu Pastor Pu Zalenthanga te ngaih a tha ta lova, thenkhatin Rovi hi Mihlim ngang a a ni a, a thawhna hlui Tripura lamah a kal ta daih anih te an han ring deuh vel bawk a. Tuipuibari centre atanga an chhuah dan leh Chakma 2 in an zui tih an han hriat takah chuan an ngaih a tha lo zual ta hle mai a. Rovi te pahnih hi an bo ngei tih an chiang ta a. Pi Xmirai inah Evangelist ho leh VCP, VC leh YMA te chu a zawn dan tur reliin an thukhawma a. Khawtlanga zawng turin tlang an au tir ta a. 1st Oct zing dar 7 velah Tuipuibaria II kal VCP Pu Birbahu leh Evangelist Teacher Lalhlira leh Vanhlira te kal hmasa chuan Tuipuibari centre atanga Km 3 lek a hlaah rim uih an hre ta a, an han dap nghala Ruang chu an hmu ta thuai a. A chhe hnehin a rim a chhe tawh hle a, Rovi ruang ngei a nih rinngin midang pawh chu an lo thleng ve nghal a, lakchhuah nghal duh mahse Pi Laxmi chuan Mamit police koh phawttha a ti tlat a. Mahse Rohmingthangi ruang ngei a nih ringin mi 25 ten hming sign in Ruang chu an hlawm ta a. Tuipuibari thlanmualah lo dah hawh in Mamit Polie leh Lalibona, a naupang hruai nu leh pa ten an han en chian chuan Lalibona ruang zawk a ni tih an hre ta a. Lo tap sual ngial ngial pawk an lo awm hman nual a. Hemi ni vek hian ruah sur nasa tak hnuaiah Nl Rohmingthangi ruang chu an zawng zui zel a, Lalibona ruang an hmuhna atanga Km 1 velah rim an hre leh a puan ringawt an hmu a, mahse a bul lawkah chuan Rovi Ruang chu tuihawk luankawr zul zui-in mau khamphei chunghah bawkkhupin a lo awm reng mai a. Hetih hun lai hian chhun dar 12 a pel hret a, hnaha khuh a ni a, a taksaah sahna hnuhma hmuh a ni a, a darah Kraws anga zaina a awm bawk a. A sam a filh vek a, thuamhnaw a ha lova. A ruang thlangah a kawrhnuai ho leh thawmhnaw a hrang hrangin an chhar bawk a ni.

Ruang chu kuangah an khung a Pastor C. Zalenthanga a tawngtai hnuin an haw pui ta a. A tuk 2nd Oct 1986-ah W.Phaileng Bialtu Pastor Zalenthanga’n W.Phaileng Presbyterian Biak Inah ropui takin a vui liam ta a ni. Nl. Rohmingthangi that tu ni a rinhlelh an hnunga Rabiranjon leh Sachbahan te hi man nghal an ni a. Anmahni pawh inpuangin a kalpui Lalibona hi an thah hnuah Nl. Rohmingliani hi a luah lungin an chhu thlu a, an sual zui ta a, an pawngsual hlawhtlin hnuin an that zui ta a ni.

He thil thleng avang hian Mizo Tlangval thinlung a dam thei tlat lo mai a. Mizo nula thlavang hauh turin motor tamtakin Tuipuibari II an pan a, mahse Khawtlang hruaitu, Kohhran leh Sorkar hruaituten an thlem dai thei ta hram a ni. A hnuah Evangelistic Team hovin an Speaker Evan Lalthlamuana hovin PHUBA Lakna dangdai tak hmangin Nl. Rohmingthangi thlanah Tawngtai Beihpui an zuk thlak ta nge nge a ni.

Nl. LALBIAKCHHUNGI: Nl. Lalbiakchhungi hi Upa Sanghleia leh Pi Khuanghnuni Tlangpui khua ami te fa tlum ber niin April 21, 1967-ah Tlangpuite ah nausen duhawm tak niin a lo piang a. Naupang ber a ni bawk a duat rawn pawh a hlawh hle a. Primary school Primari leh Midle school an khuaah a pass hnuin J.L H/S atangin HSLC (matric) a pass chhuak a.

A rilrua a tum ber leh Pathian hnena a lo inhlan tawh angin Missionary thawk turin a inbuatsaih a. A suangtuahna ti hlawhtling thei turin 1964 a Aizawla Harhna a lo thlen khan ani pawhin chang ve in he Thlarau harhna a chan hian Missionary nih a duhna a tizual hle a. Synod hnuaia thawk turian 14th Sept 1986 khan lak a ni ve ta a. Manipur Mission Field-ah Evangelist in a thawk ve ta a. A rilru a pe bawk a tawngte a zir lawk a, a thiam chak hle nghe nghe. Hmun hrang hrangah a thawk lawr a, Biak In leh Quarter changtlung tak a neihpui hman zel a ni. A ram mite hian an ngaina in a bikin Naupang kilkawi mi tak a ni a, zai leh Bible changvawn lamah a ti hmasawn hle a ni. Kum 4 a thawh chhung hian Meitei ho hi hla lamah nasa takin a ti hmasawn hle bawk a ni.

Waiong Mission compound-ah zing dar 6:30 atangin an hnatlanga, zing dar 7:30 velah Sumorous a athawhpuite’n chaw eiah an sawm a, a ngaih pawimawh vang leh a kawr thui tir lam nghal a duh vangin a bang hma bik deuh a, ni 19 Aprl.’89 chuan Sumorous panin Cycle in a kal ta a. A hnung lawkawkah chuan Bike a inphur Meitei mipa pahnihin Chhungi chu an chhaih buai tan ta a. Hemite pahnih hi an contract hna en tura kal an ni a. Chhungi thlabar leh mangang chu a au tuar tuar a, tanpuitu tur a au . Hemite hian Chhungi thlabar mangang chu lawm zawk ni awm takin an chhaih zual sauh sauh a. Chhungi Cycle chu an Bike chuan an su ta a. An in bat tang ta tlat mai a, anni lahin Bike chu an tiding duh der si lova. Hemi te pahnih hi Okram Mohan Singh Koira Rajan Singh te an ni a. An bike chuan kawng dungah Ft. 50 zet an hnuk, Chhungi lu-ah tak mai bike chuan a chil ta a. Chhungi chuan nikhua a hre lo nghal a. Assam Rifle motor lo kalin Wongoi Public Health centre ah dah lut nghalin Doctorin thei tawp a chhan an tum laiin zing dar 8:30 chuan a rawng a lo bawl sak Lalpa hnenah chuan a lo chawl ve ta a ni.

A thih thu hi a rang thei ang berin Imphal leh Mizoram lam te hriattir nghal a ni a, a chil tu te pawh hi a bul Bus Stand a mi lo dingte’n an lo man a, an lo vaw bawk a, mahse an chhuah leh mai a. Mahse ahnuah Police te’n an man lehnghal ta tho a ni.

PASTOR PACHHUNGA: Pu R.C. Setea leh Pi Saichhingpuiite fa 7 zinga a upa ber dawttu niin 7.Sept.’35 khan Hnahchang khua-ah a piang a. Naupang nunnem leh pawisawi lo tak lo ni chho in, thuawih thei tak a ni a. An vengah leh Hmuntlangah Sikul kalin 1958 ah Lunglei H/S ah class VII zirin zir zo ta lovin Pathianthu a zir ta zawk a.

1956-ah piantharna changin a hlim hle a, ram riahnaah te Bible kengin a zir thin a. 1956 Krismas lai vel phei chuan a thalai puite a vei em em a, Chhandamna chang ve se a duh em avangin an lu chungah kut nghatin a tawngtai hial thin a ni. 1959-61 ah Pathian kohna chhangin Aizawl Theological College ah Diploma Certificate zirin second class ah a passed a. 1962 – 64 thleng Pro.Pastor hna thawkin Thehlepah a awm a, Pukpui ah Rev. Dr. H.S. Luaia’n Pastor puitling ni turin a ordained a, 1965-66 thlengin Thenhlum Bialtu Pastorin a awm ta a ni.

Mizoram a buai tirh lai khan khaw tinah sipai an hrang hle a, Mizo mipui chu tuboh leh dolung inkara awm ang kan ni a, hnam sipai leh India sipai hlau tawn reng rengin kan awm a. Khawthlang lam phei chu MNF te tawmna lam anih vangin India sipai an hrang khawp mai a.1966 May thla tan tirh lamah Bihar Regiment company khat vel Tlabung atanga lo chhovin Bunghmunah tuallai-ah nasa fe in MNA te nen an inkap a. MNA hi an Battalion chhuanvawr Taitesena Battalion an ni a, hemi tum hian India sipai pawhin an tuar hle a. In um zui zelin 22.5.’66 ah Thenhlum ah an rawn lut a. Thenhlumah intawngin khua pawh an rawn luh hma atangin silai an rawn hmet puak tan ta nghal mai a. Pastor Achhunga chuan Kohhran hruaitu te nen India sipai chu lo hmu a remna thu lo sawipui a rawt a. Mahse mipuite’n ngam lovin a hma ni ah sipai lo thlen hmain lo lamah an lo riak bo vek a. Hetiang nih lai hian Pastor hi a tukah Serkawna thawhlawm thehluh tumin kal a tum a. A thuamphur tur Pi Nu-i leh Hmangaihthangi te nen khua an chhuahsan ve lova. Sipai lo thlen pawhin Commander chuan “Ka sipaite hi an sual si a, inthiar fihlim rawh u, kan in control zo lo mai ang” tiin a hrilh nghe nghe a. (Hei hi a thuamphur tur te hnenah a hrilh leh chhawng a ni.) Pastor chu ama in lamah a phei a. Sipai zinga Mizo awm chuan ramhnuaia bibo vat turin a lo hrilh leh a. An bungruate daipawnah an dah fel vek hnuin, a nihliap a dah tel lovin a hria a, a thuamphur te nen in lamah an let leh ta a (henglai hun hi chuan nihliap 1 pawh hi hlu tak a ni.) A ina a lut chu sipai pahnihin an zui lut a, in chhungah chuan silai a ri ta thuai thuai mai a, a thuamphurtute chu daipawnah an tlanchhe ve ta nghal a. Hetih hun lai hi chhun dar 1 vel a ni.

A thuamphurte chuan an lo nghak renga, a lo lan theih ve tak lovah chuan an kaphlum ngei anih an ring ta a. Tin, khuaah hian putar Pu Laltea kum 90 laia upa, insaseng ve thei tawh lo a awm bawk a. Sipai chuan tlai lamah khua an hal ta a, putar pawh hi an hal hnan a mahse vanneihthlak takin a kang hlum lova. Daipawna a inthiarfihlim tur chu sipai chetla en thlithlai tur tlangvalin an tanpui ta a ni. Pastor thuamphur leh Pu Laltea chu mipui tlan chhiatna lamah chuan an hruai a, a tukah chuan tlangval tlawmngai te chuan Pastor ruang chu an han hlawm a. A hnungzangah silaimu luhna chiang takin a lang thei a. Pastor ruang hi in an lo hal hnan bawk a ni. Ni 23.5.1966 Thawhtanniah mi tlemtein Thenhlum Thlanmualah sipai hlaua ralti dek chungin inkhawmna tawite nen ui tak chungin an Pastor, Pastor Pachhunga chu an vui liam ta a ni.

TV. VANLALLIANA: Tv Vanlalliana hi Upa Ruala leh Pi Lianthuami te inkarah 18.Feb.’25 khan Lunglawn ah lo piangin, a hming hi a lawmpuitu te zinga lawm thiam zual Pastor Thankunga’n ‘Vanlalliana’ tia a phuah chu anring nghal ta hmiah a ni. Amah hi a naupan lai atangin mi lehkha thiam thei tak a ni a. M.E. Chhim biala pakhatna ni khawpin a ti tha nghe nghe a, a thiam man scholarship ring chungin 2nd div ah passed lehin MBBS a zir laiin hrisellohna vangin a tawp san ta a. Zirtirtu-ah hmun hrang hrangah a thawk kual ta a ni.

Kohhran leh khawtlangah mi tangkai tak niin, Kraws tihdamna thlarau leh taksa changtu a nih vangin thenkhat chuan an hrethiam lo thin a. China ram te khi a vei em em thin a, tawngtai leh zai ngaina mi tak a ni bawk. ‘ Hmangaih zual che ka duh aw Lal Isu’ tih hla te hi a duh em em thin a Zoram pumah rawngbawlin a hun tam tak a hmang a, rambuai karah pawh rokhawlhna em em awm lovin rawngbawlin a tei chhuak thei a ni.

Tv. Vanlalliana thih dan hi chiang taka hriat a har hle a, sawi dan tlanglawn berah chuan Vanlalliana hian Bangladesh a vei hle a, mahse a luh tak tak theih si lova chuan Tuikuk leh Chakma hnena Chachin tha hril chu Pathian kohna niin a hre tlat a. Kum 1968 Krismas dawn khan khawsik chungin Lunglawn atangin Lungsenah khawmpui a hmang thla a, khawmpui tiak hnu chuan Tlabungah chuk lehin ni 15&16 Dec. ah MTKP secretary H. Lalliana te nen rawng an bawl ho a. A rilrua lian ber kawrpui dunga tawngtai turin a chhuak ta a. Kawrpuidung hi Tuichawnglui thlang lam Bangladesh ramri dep a awm a ni a, Vanlalliana hian tun tum a zin tur chu a hun tawp anih inrinna nei niawm takin amah zui reng thintu Tv. Lalhluna chu a kir tir tlat mai a. Tichuan Chawngte lam a pan ta a, Chawngte hi chhunpelhin pu H.Lalluaia C.A. a tlawh zawka, ni 23. Dec.1968 ah Vaseitlang a thlenga, Pu Bawngdisari inah a innghata. Hetih lai a sipai duty Post Commander Capt. Nair chuan sipai post a hruai chhovin, hawng leh vat turin a lo hrilh a. Mahse Vanlalliana hian a Kotu kohna hi a chian em avangin kir leh thei a nih loh thu a hrilh a.

A thleninah chuan zanriah a ei a, zan lamah chuan riahna tur an neih loh avangin sipai tuichawi Awngadawdi inah a riak a, a tukah chuan sipai camp ep-ah chuan a tihdan pangngaiin a riin a tawngtai leh ta a. Hetia a ri a a tawngtai hi sipai ho chuan midang biak neiah an ngai ta tlat mai a, an ringhlel ta a. Post commander chuan camp ah a hruai tir leh a hemi tum hian rei fe chu an inhnial niin hriat a ni. Capt. Nair hi Pathian awm ring lo mi niin nasa taka an inhnial hnuin Capt chuan I.C.O Havildar Nait leh tuikuk 1 a hruai hran tira, Pu N. Taithanaga E/T Tlabung amiin Tv.Liana thih dan a chhui danah chuan, Tv.Vanlalliana hian Tuikuk ho Chanchin tha hrilha mahni tlawh a tum zia a sawi a. Post Commander in a phal loh bakah Pathian a awm loh thu leh a chanchin sawi pawh a tullo tiin haw vat turin a hrilh a. Ni 24.Dec.’68 nillengin an Campah an hreng a. Tlai lam dar 3 velah miten Krismas chhang tur an den tlut tlut lai a silai puak dur chu Krismas tak tak hmang tura Lalpa hnena a hawna a lo ni ta reng mai a ni.

A kaphlumtu hi Sharma, Assamese a ni a, a kahhlum dawn hian tawngtai a dil a, a phalsaka chutia tawngtaia a kun lai chu an kap hlum ta a ni. An phumna hi hriat a har viau mai a, Ek-in hluiah anih an ring ber a, ama thlan tur kawng thleng velin an laih tir a tah chuan an phum ti te pawh an awm bawk. Engpawh nise he thihna rapthlak tak hian thalai tam tak Lalpa lama penchhuah tir tu a lo ni ta tho a ni. A nu tar chau ve tawh takin “Hetah Taite masi i rawn hmang chho dawn nia,” ti a beisei leh nghakhlel taka Krismas hmang dun turin a fapa chu a lo thlir ve a. Mahse a fapa chanchin chu a reh vawng vawng mai si, ruai te an han theh zawh chuan a beiseina pawhin chuai lam a pan zo ta.

February 6-9 MTKP khawmpui tan tirhah Tuikuk mikhual pakhatin Pu Zt Zawna hnenah, “Tv. Vanlalliana chu sipaiin an kap hlum” tih a sawi ta a. Ni 9 February.1969 Chawlhni zingah MTKP inkhawmpui laiin a thih thu hi Rev.Dr. H.S Luaia’n palaite hriatah a puang ta a ni. March 18 1969 Pathianni tlai dar 3 ah Tv. Vanlalliana sunna inkhawm hi Lunglawn Baptist Biak Inah neih a ni ta a ni.

Heng mi huaisen an Lalpa tan a an nun hlan tute hi Vanramah chuan kan Lal Isuan lo kuangkuah in mi huaisen an Lalpa tan a rinawm te chawimawina no chu dawm in martar te chawimawina famkim chu an chang ngei ang le….

BigDaddy Hmahmatea

Kulikawn


Ka lawm e, Mi(sual)-nu!

$
0
0

Mi(sual) fel tak – Maisek
Khatia hun reilote chhung chama Zoram haw tum ka inpuahchah ve takah chuan, chhungkhat laina hnaite nei mah ila; kan tunlai khawsak dan nen mi ina han thlen ngawt mai kha ka inthlahrung ru khawp mai a. Vanneithlak tak maiin Maisek chhungkuate’n, nikuma an fapa admission buaipuia Bangalore an rawn zin dawn tum a, an thlenna tur ka lo zawnsak ve te mai kha min ngaihhlutsakin min hriatsak tlat mai a. An tawngkam tha ka um ta ngawt mai a ni.

Hei lo liama * hotel
Mahni sum leh pai senga haw ka ni a, hotel-a thleng tura sum leh pai tlahlang kawl ka ni bawk si lo. Ti chuan le, Maisek chenna chu ka pan ve ta ngawt mai le.

Room zau nuam tak (nupui pawh ru chho ta ang ila kan khawsa leng tho ang :-D ) leh thengthaw nuam, felfai taka inrem diam-ah min hruai lut a. Ka ck-na tur laptop a lo chhawp chhuak sa thlap bawk. Hei mai hi duh tawk lovin, room-a thingpui lumna thlengin a chhawp a! Chu mai a ni nem, an nupa ei leh in ang ang min eipui ve zel bawk. Pasal fel leh rilru tluang, kohhran upa kawm nuam tak a nei leh zel bawk si. Ka tlangnel mah mah em aw ka ti rum rum.

Ngai teh, eirawng lah a lo bawl thiam na rawh; ei tha hmu ngailo tih takah chaw ei khama inchhir rum rum khawpin chaw ka ei leh ngheng thin. An chhungkaw ei leh in ang hi thlakhat ring ve ngat ila, Maisek ai hian ka khal zawk lo vang em ni? :-D

Ka chunga an tha lutuk awm ngaihna hre lo vin, ka thiam ve tawkin an ui (Snowy Vanlalchhandam Ralte Kawlni) duat takin ka chul sak hluau hluau ringawt.

Sawi tur tam tak awm karah, sawi hmaih pawh ka nei teuh ta ve ang. Mi(sual).com zara thian tha tak ka nei hi vannei ka inti teh asin. Phuailuai leh kim lo takin ka lawmzia ka rawn au chhuahpui ve e.

P.S. Tu’n ngaih loh lamah min ngaihsak lo hram a niang chu; mi(sual) fel tak tak tawn chang hian, mi(sual).com hlutzia hi ka hre thar fo thin. . Ka lawm e…

Pathian Malsawmna

$
0
0

(A mal te te in chhiar chiang thin rawh)

Translated & Reproduced from Management Principle by A.Lallungmuana
1. Tukin i zing thawh tirh a tang khan, taksa natna leh harsatna enghelh tham engmah i neilo a nih chuan Pathian hnen ah lawmthu sawi mawlh mawlh rawh, nang ang a vanneihna chang phalo kha an tam teh a sin.!!

2. Indona thawm rapthlak pui pui hre pha lo leh riltam hreawm manganna ten an chim phak piahlam ah i cheng a nih chuan, khawvel a mihring maktaduai 500 cheng mek te ai in i vannei zawk tih hria ang che.

3. Pathian be tur a dodalna leh harsatna engmah tawklo in, Biakin ah duh hun hun a i la inkhawm thei a nih chuan khawvel a mi maktaduai thum cheng mek te ai in i vannei zawk tih a ni.

4. Chenna tur in leh lo bak ah, ei leh in tur leh silhfen hakthlak tur i la nei thei cheu a nih chuan khawvel a mi 75% cheng mek te ai in i hausa zawk tihna a ni

5. Chenna tur in, ei leh in tur bak ah, mamawh hun a hman tur sum tlem tham te pawh ni se, khawl tur i la nei bang thei fo a nih chuan khawvel a mi hausa 10% zing ah i tel phak tih na a ni a sin..!!!?

6. Hringtu nu leh pa ten lu a kelsam to a an la dampui che a nih chuan, Pathian hnen ah lawmthu sawi nghal mawlh mawlh rawh; khawvel a mi vannei bik tlemte zing ah i tel phak tihna a ni.

7. Damchhung ni te hlim leh lawm tak la hmang chho thei zel i nih chuan, mi vannei tawp i ni; mi tam tak pawh nang ang a hlim leh lawm thei tur dinhmun a ding an ni na in I ngaihtuahna ang rilru kha an pu thei hauh si lo.

8. Mamawh hun a kut han vawn mai tur emaw han pawm vawng vawng tur emaw, a nih loh vek pawh in Koki han vawn mai theih tur tal i bul hnai ah tu emaw i nei a nih chuan, i vanneih zia kha i in hrethiampha kher lo mai thei e, engtik ah mah lungleng leh thlahthlam in i awm dawn lo tihna a ni si.

9. Heng thu ziak te chhiar thei a i awm ngawt pawh hi mi vannei i ni? Engmah chhiar ve thei ngai hauh lo tur mihring maktaduai-2 zet te nen he khawvel ah in cheng za mek a sin..!!

Thil hlu pahnih

$
0
0

Puithiam rinna ngah tak mai hi a nupui leh fapate pahnih nên hlim takin an chêngho a. Ni khat chu thil tûl avangin ni eng emaw zât thang bo tûrin a zin a. A zin hlân chuan a fapate pahnih chu car accident-ah an thi ve ve ta hlauh mai a.

Thu inthawn zung zungna a awm loh avangin puithiam nupui chuan a pasal lo hâwn hun nghâkin khawhar takin a tuar ta ngawt ngawt mai a ni. Hmeichhe tuarchhel tak, huaisen tak leh Pathiana rinna ngah tak a nih avangin chu thihna râpthlâk tak pawh chu a tuar chhuak thei hrâm hrâm a. A rilru tibuaitu leh hlauhthâwn ber zâwk chu a pasal rawn hawn hunah eng tin nge a lo hrilh ang tih chu a ni. A pasal chu tûnhmain lung lam that lohna avangin damdawi inah te a lo awm tawh thin a, a fapate thih thu a hriat chuan a lung tha lo chhuak lehin a thih phah mai ang tih a hlau hle a ni.

A pasal rawn hâwn hma zânah chuan theih tâwpa tawngtaiin a mamawh chhânna chu Pathianin a rawn pe ta a. A tûkah puithiam chu a rawn hâwng a. Puithiam chuan a nupui chu duat taka kuahin a fapate chanchin a zâwt nghâl a. A nupui chuan a fapate chu ngaihtuah buai rih lo turin leh inbual faia châwl hahdam rih tûrin a ti a.

Darkar a liam leh chuan chaw ei tûrin an thu dûn a. A nupui chuan a zinna chanchin te a zâwt a. Puithiam chuan a zinnaa Pathian zahngaihna leh awmpuina a chan nasatzia te a hrilh a. A fapate chanchin chu a zâwt nawn leh ta a.

A nupui chuan zawi sat leh hrilhhai ang reng tak hian a pasal chu a chhâng a, “Ngaihtuah buai duh suh, nakinah kan la sawi chhunzawm dâwn nia. Tûnah chuan harsatna lian tak ka neih hi min chinfelpui hmasa phawt la ka duh a ni,” a ti a.

Puithiam chuan ngaih tha lo tak leh hlauthawng ru tak chung hian “Eng thil nge thleng? I chauh hmêl êm êm lehnghâl! I harsatna chu min han hrilh teh. Pathian tanpuinain kan chingfel ngei ang,” a ti a.

A nupui chuan, “I zin bo hlân khân kan thian pakhat a lo zin a, thil hlu tak pahnih, a hlut zâwng chhut chhuah zawh rual loh hi min rawn pe a. Khati ang rêng rênga thil hlu kha ka la hmu ngai lo. Kan thian chu ni eng emaw zât hnuah a rawn kîr leh a, a thil hlu min pêkte chu lâk lêt leh a duh thu a rawn sawi a. Ka duh êm avangin kei chuan ka pe phal ta lo a. Ka chân phal hlawl lo a ni! Nang eng nge i ngaihdân?” a ti a.

Puithiam chuan, “Kan ta ni lo kan pêk lêt hian chân kan ni lo. Kan ta ni lo kan kawl tlat hian rûkru tluk chauh kan ni zâwk. Kan pe kîr leh ngei tûr a ni. Vawiinah ngei hian kan pe kîr leh ang, ka pui ang che,” a ti a.

“Ka duh tak, a tha alawm, i duh ang tak chuan kan ti dâwn nia. Chu thil hlu tak pahnih chu kan pe lêt leh ngei ang. A nihna takah chuan kan thil tih tum chu hlenin a awm tawh zâwk. Chu thil hlu pahnih chu kan fapate kha an ni. Pathian chuan min ring zo a, min enkawltîr a, i zin hlân khân a rawn la leh ta a ni,” tiin puithiam nupui chuan hnuk ulh teuhin a sawi a.

Puithiam chuan a nupui chu a kuah vawng vawng a, an mittui a sûr zung zung a. A nupui thusawi awmzia chu a hre chiang hle. Chu thihna râpthlâk tak chu lâwmna, lungawina leh lungchhiatnain an hneh ta a ni.

ROPUI NGE ROPUINA?

$
0
0

Mizo ṭawng hi a har a ni ang e, kan mi thiamte zîngah ngei ngei pawh hian duh dân leh hriat dân inang lovin a hrin chhuah inhnialna hi a chhuak âwl lo a. Inhnialnaah rêng rêng hian a dik zawk hriat duhna avanga inhnialna hi chuan rah ṭha a chhuah ṭhin a; mahse, a bawplawk zawnga thu lâk a, a pawtawk zawng ringawta inhnial hi chuan thu hi a saisa nuai tawh ṭhin a, thu mûm neih a harsa tawh ṭhin. Pawm dân, hriat dân, duh dân leh ngaihdân hrang nei ni mah ila ṭawngah hi chuan a dik zawk nia hriat hi chu a awm lo thei lo. Kan mi thiam hmasatena inhnialna atana an lo hman ṭhin, tun thleng pawha kan la inhnialna pakhat kan ṭawngṭaina thu chham ṭhina mi ‘Ropui’ tih tur nge ‘Ropuina’ tih tur tih hi a chin chhuakin i han lepse dawn teh ang.

Zêp nâk emaw, Mizote hi kristian ni siin kohhran hrang hrangah kan lâwi hlawm a, kan kohhran a hrang ang bawkin Lal biak ṭawngṭaina kan tih mai Isuan ṭawngṭai dân min zirtirna thu hi kan chham duh dân a inang lo a ni. Kan unau UPC-te chuan, “Ram te, thiltihtheihna te, ropuina te chatuanin I ta a ni si a. Amen,’” an tih laiin Baptist leh Presbyterian kohhran chuan, “Ram te, thiltihtheihna te, ropui te chatuana I ta a ni si a. Amen,” kan ti ṭhin thung. He ṭawngṭaina thu tawp lam hi Bible-ah pawh hian ziak ṭhenkhatah chuan an chhawk hial a; mahse, King James Version (Matthaia 6:13)-ah erawh kha chuan an telh thung a ni. Bible version ṭhenkhatah chuan he thu hi Matthaia khan a ziak tel lova an hriat avangin an hmaihin an paih ta a ni. Kan Mizo Bible-ah ngei ngei pawh hian a inziak tel lova; mahse, kan ṭawngṭai thu chhamah erawh hi chuan kan chham tel thung a ni. A sap ṭawng chuan King James Version Bible-ah hi chuan, “For thine is the kingdom, and the power, and the glory, for ever. Amen,” a inti thung a ni. He thu hi ṭawngṭainaah erawh chuan a tua te mah hian chhawk ṭhen lovin kan chham tlang dial dial a; mahse, Mizo ṭawnga kan chham duh dan erawh chu a inang ta lo a ni.

He thu ‘glory’ hi Mizo ṭawng chuan ‘ropuina’ tih tur a nih laiin mi ṭhenkhat chuan ‘ropui’ tih hi an duh zawk mauh mai thung a, a dik zawk tia tai pâwng zâwrh zâwrh khawpa ṭang ngam pawh an kuhṭul hial rêng a ni. ‘Ropuina’ tih hi noun a nih laiin ‘ropui’ tih erawh hi chu kan lamrik dan a zirin adjective emaw, gerund emaw a ni thei thung. ‘Ropui’ tiha ‘pui’ lai hi ‘bawngpui’ tiha ‘pui’ kan lamrik anga kan lamrik chuan adjective a ni a; mahse, lui (river) anga ‘pui’ lai hi kan lamrik chuan gerund a ni thung.

Grammar-ah hian gerund an tih hi a awm a, gerund chu a chang chuan verbal noun pawh sapho chuan an ti hial ṭhin. Gerund chu sap ṭawngah chuan verb ni si noun anga kan hman ang chi hi a ni. Chu chu verb-ah hian ‘ing’ belhin noun angin verb kha kan hmang mai a, verbal noun emaw gerund emaw an ti mai zel. Verb-a ‘ing’ belh zawng zawng erawh hi chu gerund angin an hmang vek kher lo thung. Mizo ṭawngah erawh hi chuan gerund hi adjective leh verb aṭang hian kan siam thei thung a, adjectival noun leh verbal noun tiin a hming vuah ta thung ila (hming sa tih hi chu mihring ni lovah chuan hman a rem chiah lo) a mual ṭhelh chuan kan ṭhelh em lo’ng chu maw? Gerund-a adjective emaw, verb emaw hi kan hman dawn chuan a thlûk emaw a hawrawp emaw kan tidanglam ṭhin thung. “Infiam hi taksa tan a ṭha,” tihah te hian ‘infiam’ lai hi verb (reflexive verb) atanga lo kal a ni a; mahse, a lamrik dân kan tidanglam thung a, hetah hi chuan verb anga hna thawk lovin noun angin hna a thawk thung. Main verb chu ‘ṭha’ tih hi a ni a, he transitive verb (ṭha) tan hian object angin verb modified form gerund ‘infiam’ hi kan hmang ta a ni. “Ropui hi tum lutuk ṭhin teh suh,” tihah erawh hi chuan ‘ropui’ tiha ‘pui’ lai hi kan lamri hniam a, verb hna a thawk tawh lo thung a, hetah hian main verb chu ‘tum’ hi a ni a, heta transitive verb (tum) object atan hian ‘ropui’ tiha ‘pui’ lai hi lamri hniamin noun angin kan hmang a, ‘ropui’ hi hetah hi chuan gerund a ni tihna a ni mai. “Thiltihtheih ka nei tlem hle mai,” tih pawh hi han en ila, main verb tak chu ‘thiltihtheih’ hi ni lovin ‘nei’ zawk hi a ni. Heta main verb ‘nei’ hi transitive verb a nih avangin a object atan chuan noun anga hna thawk ‘thiltihtheih’ tih hi a hmang ta a, hetah hian ‘thiltihtheih’ tih hi gerund a lo ni ta a ni.

Kan ṭawngṭaina thu chham hi lo en ta ila: “Ram (noun) te, thiltihtheihna (noun) te, ropuina (noun) te, chatuanin i ta a ni si a. Amen,” tia noun vek hman hi a main verb ‘ta’ nen hian a inmawiin a inhne rem thlap a ni. “Ram (noun) te, thiltihtheih (gerund) te, ropui (gerund) te, chatuanin I ta a ni si a. Amen,” tih erawh hi chu a dikhlel deuh chu a ni. A chhan chu heta main verb ber, transitive verb ‘ta’ tana object ni tur hian noun pangngai thlap- ram te, thiltihtheihna te, ropuina te tih hman hi a dik zawk em em a ni. Ropui tiha ‘pui’ lai hi lui (river) kan lamrik anga lamrik a, gerund anga hman hian a dik zawk kan tih ṭalh chuan gerund tho ‘thiltihtheih’ tih hi ‘thiltihtheihna’ tih ai chuan he tawngtaina thu-ah hian hmang zawk ila, a dik kan tih ve a ngai ang.

Mi ṭhenkhat chuan, “Ropui tih laia ‘pui’ lai hi ‘lui’ kan lamrik anga kan lamrik hian a huam zau zawk,” an ti a, “Ram ropui tak tak te, lui leh tlâng ropui tak tak te leh tuifinriat ropui tak te, khawvel leh a chhunga awm thil ropui tak tak te, mi ropui leh ramsa ropui tak tak te a huam avangin ‘ropui’ tih hi a dik zawk,” tiin ṭan an la khawh duh leh ta zel a. Heng an sawi tâk ropuinate hi chu Pathian ropuina nena khaikhina ralah chuan engmah lo mai a lo ni. He ṭawngṭaina thua kan sawi ropuina erawh hi chu Pathian chauhin a pumbilh tur leh a neih tur, kumkhuaa tumahin an ṭawmpui ve theih ngai loh tur ropuina, ama ta, amah atanga chhuak, ama tan leh ama ta bil liau liau ni kumkhua tur ropuina a nih vangin ‘ropuina’ tih hi a dik zawk em em a ni. Setana pawh khan Isua kha khawvel ropuina hmangin thlem a tum vei rawk a, bûi lung tâwk ang hlauh a nih mai kha. Mi hausa cheng tluklehdingawn chuang nei cheng 10 hmanga thil sual ti tura thlem ang deuh a ni ta ber awm e. Setana ropuina leh heng kan sawi tak thil ropui tak takte hi chuan Pathian ropuina nê pawh hi a ek pha hauh lo a ni. Chu vang chuan he ṭawngṭaina thu-ah hian ‘ropuina’ tih hman hi a dik zawk em em a ni.

(1994, FIFA World Cup) Life doesn’t end here-Andrés Escobar

$
0
0

Football ngaihvena ngainatu i nih chuan, FIFA World Cup, United States-in 17th June-17th July, 1994 chhunga an thlen kha i la hriat ka ring. Brazil chu World Cup-a vawi li champion thei hmasa ber ni turin Final-ah Italy chu, hun pangngaiah an inhneh tawk hnuin penalty-ah 3-2 in an hneh a nih kha. Tichuan, Runners Up-ah Italy niin, Third Place-ah Sweden an ni.

1994, FIFA World Cup kher kan ziahna chhan hi Colombian Defender Andrés Escobar 13th March 1967, Medellín (City of the Eternal Spring) tia an koh, Colombia-a piang, “The Gentleman of Football” emaw “The Immortal Number 2″ an tih thin; USA nen an inkhelh laia a ‘own goal’ avanga? kahhlum a tawh phah vang kha a ni. Qualify match-ah chak loh nei lovin, vawi 6 an khelhah vawi 4 an chak a, vawi 2 an draw a. An qualify match-ah hian, 5–0 laiin Argentina chu Buenos Aires-ah ngei an pawngsual a nih kha. Beiseina sang tak nen an thlir a, mipui tam tak phei chuan, 1994 FIFA World Cup Champion an nih an ring hial a ni.

22nd June 1994 a ni a, Group A atangin an match hnihnaah Colombia chuan USA khelin, minute 35 a ni tawh a. USA midfielder John Harkes chuan Colombia Box-ah ball cross pheiin, chu chu Andrés Escobar chuan lo dan tumin an Goal-ah a tlawh lut palh ta a ni. USA chuan 2-1 a hnehna changin, an game hnuhnung berah Switzerland 2-0 in hneh mah se, Colombia chu first round-ah an tla fel der a nih kha. USA leh Colombia te an inkhelh hma hian, USA leh Colombia lam fans te’n Coach leh players te chu thah-ah an lo vau lawk ni awm tak a ni, midfielder Gabriel Gomez phei chuan a khel ngam lo hial a ni. “If you play Gomez against the USA, we will set off bombs against your families in Medellin” tih message a dawng nghe nghe a ni awm e.

Kha game kha, left-footed defender Andrés Escobar tan a game hnuhnung ber ni turah tuma’n an ngai lo. Tih theih dang an nei tawh lo, Colombian coach Francisco Maturana leh a naute chuan, an puanthuah an tel ta ringawt mai a ni. Andrés Escobar chuan America chu a chhuahsan ngei a, Nevada lama a nu leh pate zin mek chu va zawm ve mai lovin, a pianna Medellín (City of the Eternal Spring) lam ah chuan a haw ta a ni. Escobar chuan a sports career-ah a hun harsa ber nia sawiin, open letter a ram mipuite hnena a ziah (a thih hma ni li-ah) Bogota newspaper-a a ziahah chuan, “Please tell everybody that playing in the World Cup was the most rare, phenomenal opportunity and experience I have ever had, so see you soon, because life doesn’t end here” tiin a ziak nghe nghe.

2nd July, 1994 a ni a, USA in Colombia an hneh atanga ni 10-na chiah a ni. Escobar chuan a thiante bia-in, El Indio nightclub-ah an kal a. Zing dar 3 a ni a, a car-ah Escobar chu chuangin hawn a tum a, mipa pathum leh hmeichhe pathumin an zui nia sawi a ni. Chutah chuan silaia vawi 12 kapin, mita hmutu nia insawi chuan an kah lai hian, “Thanks for the own-goal, hijueputa [son of a whore]!” tiin an au niin a sawi. Escobar chu damdawiinah lain, 45 minutes hnuah a boral zui ta a ni. Humberto Muñoz Castro, Escobar thattu ber chu, kum 43 tang tura tih a nih laiin 2006 khan kum 11 a tan hnuah chhuah leh a ni.

Swiss goalkeeper Marco Pascolo chuan, “It’s terrible to have someone killed because of a game” tiin a sawi a. Brazil’s coach, Carlos Alberto Parreira phei chuan na takin, “We’ve got to start understanding that this is a game, not a war, and that all these crazy nationalistic feelings, while fine up to a point, have gone too far” a ti hial a ni.

“Please, let’s not let the defeat affect our respect for the sport and the team. See you later, because life goes on”- Andrés Escobar Saldarriaga


Mihring kan ni a, tisual thei kan ni. Kan tihsual ang zel hian, ESCOBAR chunga Colombia mipuite an thinrim ang hian, Pathian thinrim hian min hrem, dawn ta se dam tlak kan awm tawh ang em le???Kan tihsual leh tihluih tam tak min ngaidam thintu LALPA kan nei hi kan va vannei em!!

HOLOCAUST

$
0
0

 

HOLOCAUST

***********

THE HOLOCAUST<br />*************<br />Sunday Special: Juda ho suatna rapthlak kha...</p><p>Khawvel a insuatna rapthlak ber a sawi German Nazi hovin a Juda ho an suat na Juda ho leh mianglo, piangsual, Gypsies leh mawngkawhur te, kutdawh te, maktaduai ruk chuang  an thah chimihna chu February 1933 atang khan May 1945 a German an tlawm theng khan kalpui a ni a. He insuatna rapthlak tak hi a ni tun thlenga khawvelin a theihnghilh theih tawhloh tur THE HOLOCAUST ti a kan lo hriat lar tak chu...</p><p>Holocaust tih hi Greek tawng ‘Holokaustos’ atanga lak ni in ‘holo’ tih hi ‘whole’ vai/zavai tihna ni in ‘kaustos’ ti hi ‘burnt’ hal kang tihna a ni thung a. He holocaust ah hian Europe a  Juda mi maktaduai kua zet awm zingah hmun thum a then a hmun hnih zet chu tih hlum an ni a heng zingah hian naupang maktaduai khat  zet leh hmeichhia maktaduai hnih zet leh mipa maktaduai thum zet chu tih hlum an ni a, hetianga in tihhlumna hmun hi German ram chhungah 40,000 chuang zet a awm bawk a ni.</p><p>Adolf Hitler'an Germany a thuneihna a chan atang khan Juda ho chu hnawk a ti em em mai a. German hnam chu hnam ropui bik, khawvel a rorel tu tur an ni a, chumi kawng dal tu pakhat chu Juda ho te hi an ni tih chu a ngaihdan ani bur mai a. A tirah chuan Juda ho chu hna an thawh ve an phallo phawt a, chutah 1935 khan German ho nena inneih pawlh an khap leh a,chutah an bungrua leh an thil neih te an laksak leh a.Tichuan 1938 November 9-10 zan chuan an biakin 'Synagogues' te chu an tichhe ta vek mai a.. .Hemi zan hi ani history ah KRISTALLNACHT (the night of the broken glass) tih a kan lo hriat lar tak. Germany in June 22, 1941 a Soviet Union a run hnu khan Juda ho chunga an chet dan chu an thlak ta. Hemi hma hi chuan an bungrua te tihchhiat sakin anmahni te an mankhawm a 'Ghettoes' an tih ah chuan an dah khawm thin kha a ni a. Mahse USSR an han luh hnu ni 5 na ah chuan Poland ram a Bialystok khua Juda mi 56000 chuang chenna ah chuan an chetdan chu an thlak tak le... Chumi tuk chuan Bialystok khua a Juda awm ho zawng zawng chu Nazi ho chuan khawlaiah khalh chhuakin a tam zawk chu bang nghengin an dintlar tir a. Mipui nunau pawisawi hleilo chu an kaphlum ta vek mai. Midang 800 vel hmeichhia, tar leh naupang ho chu an biakinah an khung khawm a an hal hnan leh ta hmiah mai bawk. Chumi ni June 27 1941 chuan Juda mi 2,000 chuang Bialystok ah hian tihhlum an ni a, a tuk ah pawh Juda ho chu an thah belh ta zel a, THE HOLOCAUST chu a in tan ta...</p><p>July 10 ah Polish khaw pakhat Jedwabne ah Juda 1600 chuang an hal hlum leh a, hemi atanga karkhat hnu lek ah Kishinev khuaah 10,000 chuang an tihlum leh bawk. USSR an run hnu hian kar-5 chhung lekin ahma kum 8 chhunga Juda ho an tihhlum aia tam an tihlum hman a ni.Chutah le Juda mi chuti zat an tihlum chung pawh chuan Nazi hotu lian Himmler-a te ho chu an lung ala awi teuh lo mai.Tichuan October 16, 1941 atang khan 'DEATH TRAIN' an tih mai chu an hmang tan ta. An ram awp chin hmun hrang hrang atangin Juda ho chu chutiang 'DEATH TRAIN ' ah chuan an man khawm a, concentration camp hrang hrang a dah turin an phur khawm ta a. Hetia rel a an phur khawm hi an phur satliah mai anilo, rel pindan chhungah chuan a tawt thei ang berin an hnawh khawm a, chet theih chu a teuhlo lutuk, thawk pawh thaw theilovin a tamzawk chu an thi ta thin a ni. Heng DEATH TRAIN a an phurh khawm te hi a thi bang chu hmun hnih ah an then leh thin a, tlema la chhawr tlak deuh te chu concentration camp ah hna rim tak thawk turin an thawn a, hna thawk tlak lova an ngaih te chu 'gas chamber' ah an ur hlum hmiah hmiah mai a, an vun leh sam te, an thau te chu factory a thil siam nan te, mombati siam nan te an hmang leh ta thin a ni. Concentration camp a an dah ho te pawh hi an chhawr rim em em a, chaw kawpuar an pe lova, reilote ah chhawr tlak lohvin an awm a, chaw kham loh vanga an thi anih loh pawhin 'gas chamber' ah an ur hlum hmiah hmiah mai a ni.</p><p>He HOLOCAUST ah hian sawi tawh ang khan Juda mi leh midang mi 6 millions vel tih hlum an ni a, heng an tihhlum zingah hian Nazi hovin mi hnuaihnung deuha an ngaih Juda mi ni kher lo kutdawh, piangsual, Gypsies, mawngkawhur leh nawhchizuar te pawh an tel vek a ni. He insuatna hi May 1945 a German an tlawm khan a tawp ve ta chauh a ni. Heta a khaipa deuh deuh te hi man an ni in khawvel hmaah 'war crimainals' anga an chungthu ngaihtuah an ni in khaihlum emaw chiu hlum ema an ni tlangpui hlawm a. An khaipa ber pakhat Adolf Eichmann-a chu Israel MOSSAD ten Argentina atangin nalh lutuk mai a ru chhuakin a chungthu rel sakin an khaihlum a, a ruang an halna vap pawh Israel tuipui pawnah ngat an paih a ni. He insuatna avang hian a lehlamah chuan khawvel hmun tina Juda awm ho chu a ti pumkhat zual a. Israel a lo indan a ram pakhat anga an han awm pawh khan an hnam dinchhuah an tumruh em avangin khawvel mak tih khawpin reilote ah engkimah ramdang chunga leng in an awm ta reng a ni.</p><p>He insuatna rapthlak, Juda mipui heti zatin an thih phah nachhan hi mitamtak chuan Lal Isua he khawvela a rawn kal lai a an lo man a, Pilata hmaa an dintira a chungthu an rel lai khan Pilata’n engtinge a tih ang ti a Juda mipui ho a zawh khan kraws a khengbet tur leh a thisen chu an chungah leh an fate chungah awm tur a  an tih (Matt 27:25) vang kha a ni e an ti a, hetiang zawng a chhut duh tan chuan thil ni thei awm ve tak chu a ni ve reng a. Pathianin anmahni hrem nan leh thungrulh nan Hitler-a leh a pawlte kha a hmang a ni e an ti a. Heihi chu hetiang zawnga ngai duh tu tan chuan an mahni mimal ngaihdana inghatah dah ta ila. Mahse in ti teh ang Israel fate hi Thuthlung Hlui hun ata Pathian in a hnamthlan an ni miau mai a, chuvangin an chanchin hi Aigupta sala an tan atang tawh khan han chhut han chhut ila Pathian hian a lo vulh bik deuh zawng a nih hmel khawp mai a, han tuar deuh in han bet deuh rawk rawk thin mahse a tawpah hi chuan A rawn chawisang leh thin zawng a nih hi maw. Chutiang chiah chuan Thuthlung Thar huna ‘Rinna avanga A fate a min vuah’ Amah ringtute ho hi he khawvelah hian khawvel mite ngaih a beh rawk rawk chang nei thin mah ila a tawpah chuan Pahtian hian a mi te hi chu a thlahthlam ngai lo a chawisan hun a nei thin a. He khawvel hringnun damchhung reiloteah hian chawisan in awm lo mah ila nakinah thihhnu khawvel chatuan Vanramah chatuan a nun nei turin min la chawi sang ngei dawn a ni tih hi a thar in hre leh ila a tha awm e.</p><p>Sunday hman nuam vek ule

Khawvel a insuatna rapthlak ber a sawi German Nazi hovin a Juda ho an suat na Juda ho leh mi anglo, piangsual, Gypsies leh mawngkawhur te, kutdawh te, maktaduai ruk chuang  an thah chimihna chu February 1933 atang khan May 1945 a German an tlawm theng khan kalpui a ni a. He insuatna rapthlak tak hi a ni tun thlenga khawvelin a theihnghilh theih tawhloh tur THE HOLOCAUST ti a kan lo hriat lar tak chu…

Holocaust tih hi Greek tawng ‘Holokaustos’ atanga lak ni in ‘holo’ tih hi ‘whole’ vai/zavai tihna ni in ‘kaustos’ ti hi ‘burnt’ hal kang tihna a ni thung a. He holocaust ah hian Europe a  Juda mi maktaduai kua zet awm zingah hmun thum a then a hmun hnih zet chu tih hlum an ni a heng zingah hian naupang maktaduai khat  zet leh hmeichhia maktaduai hnih zet leh mipa maktaduai thum zet chu tih hlum an ni a, hetianga in tihhlumna hmun hi German ram chhungah 40,000 chuang zet a awm bawk a ni.

Adolf Hitler’an Germany a thuneihna a chan atang khan Juda ho chu hnawk a ti em em mai a. German hnam chu hnam ropui bik, khawvel a rorel tu tur an ni a, chumi kawng dal tu pakhat chu Juda ho te hi an ni tih chu a ngaihdan ani bur mai a. A tirah chuan Juda ho chu hna an thawh ve an phallo phawt a, chutah 1935 khan German ho nena inneih pawlh an khap leh a,chutah an bungrua leh an thil neih te an laksak leh a.Tichuan 1938 November 9-10 zan chuan an biakin ‘Synagogues’ te chu an tichhe ta vek mai a.. .Hemi zan hi ani history ah KRISTALLNACHT (the night of the broken glass) tih a kan lo hriat lar tak. Germany in June 22, 1941 a Soviet Union a run hnu khan Juda ho chunga an chet dan chu an thlak ta. Hemi hma hi chuan an bungrua te tihchhiat sakin anmahni te an mankhawm a ‘Ghettoes’ an tih ah chuan an dah khawm thin kha a ni a. Mahse USSR an han luh hnu ni 5 na ah chuan Poland ram a Bialystok khua Juda mi 56000 chuang chenna ah chuan an chetdan chu an thlak tak le… Chumi tuk chuan Bialystok khua a Juda awm ho zawng zawng chu Nazi ho chuan khawlaiah khalh chhuakin a tam zawk chu bang nghengin an dintlar tir a. Mipui nunau pawisawi hleilo chu an kaphlum ta vek mai. Midang 800 vel hmeichhia, tar leh naupang ho chu an biakinah an khung khawm a an hal hnan leh ta hmiah mai bawk. Chumi ni June 27 1941 chuan Juda mi 2,000 chuang Bialystok ah hian tihhlum an ni a, a tuk ah pawh Juda ho chu an thah belh ta zel a, THE HOLOCAUST chu a in tan ta…

July 10 ah Polish khaw pakhat Jedwabne ah Juda 1600 chuang an hal hlum leh a, hemi atanga karkhat hnu lek ah Kishinev khuaah 10,000 chuang an tihlum leh bawk. USSR an run hnu hian kar-5 chhung lekin ahma kum 8 chhunga Juda ho an tihhlum aia tam an tihlum hman a ni.Chutah le Juda mi chuti zat an tihlum chung pawh chuan Nazi hotu lian Himmler-a te ho chu an lung ala awi teuh lo mai.Tichuan October 16, 1941 atang khan ‘DEATH TRAIN’ an tih mai chu an hmang tan ta. An ram awp chin hmun hrang hrang atangin Juda ho chu chutiang ‘DEATH TRAIN ‘ ah chuan an man khawm a, concentration camp hrang hrang a dah turin an phur khawm ta a. Hetia rel a an phur khawm hi an phur satliah mai anilo, rel pindan chhungah chuan a tawt thei ang berin an hnawh khawm a, chet theih chu a teuhlo lutuk, thawk pawh thaw theilovin a tamzawk chu an thi ta thin a ni. Heng DEATH TRAIN a an phurh khawm te hi a thi bang chu hmun hnih ah an then leh thin a, tlema la chhawr tlak deuh te chu concentration camp ah hna rim tak thawk turin an thawn a, hna thawk tlak lova an ngaih te chu ‘gas chamber’ ah an ur hlum hmiah hmiah mai a, an vun leh sam te, an thau te chu factory a thil siam nan te, mombati siam nan te an hmang leh ta thin a ni. Concentration camp a an dah ho te pawh hi an chhawr rim em em a, chaw kawpuar an pe lova, reilote ah chhawr tlak lohvin an awm a, chaw kham loh vanga an thi anih loh pawhin ‘gas chamber’ ah an ur hlum hmiah hmiah mai a ni.

He HOLOCAUST ah hian sawi tawh ang khan Juda mi leh midang mi 6 millions vel tih hlum an ni a, heng an tihhlum zingah hian Nazi hovin mi hnuaihnung deuha an ngaih Juda mi ni kher lo kutdawh, piangsual, Gypsies, mawngkawhur leh nawhchizuar te pawh an tel vek a ni. He insuatna hi May 1945 a German an tlawm khan a tawp ve ta chauh a ni. Heta a khaipa deuh deuh te hi man an ni in khawvel hmaah ‘war crimainals’ anga an chungthu ngaihtuah an ni in khaihlum emaw chiu hlum ema an ni tlangpui hlawm a. An khaipa ber pakhat Adolf Eichmann-a chu Israel MOSSAD ten Argentina atangin nalh lutuk mai a ru chhuakin a chungthu rel sakin an khaihlum a, a ruang an halna vap pawh Israel tuipui pawnah ngat an paih a ni. He insuatna avang hian a lehlamah chuan khawvel hmun tina Juda awm ho chu a ti pumkhat zual a. Israel a lo indan a ram pakhat anga an han awm pawh khan an hnam dinchhuah an tumruh em avangin khawvel mak tih khawpin reilote ah engkimah ramdang chunga leng in an awm ta reng a ni.

He insuatna rapthlak, Juda mipui heti zatin an thih phah nachhan hi mitamtak chuan Lal Isua he khawvela a rawn kal lai a an lo man a, Pilata hmaa an dintira a chungthu an rel lai khan Pilata’n engtinge a tih ang ti a Juda mipui ho a zawh khan kraws a khengbet tur leh a thisen chu an chungah leh an fate chungah awm tur a  an tih (Matt 27:25) vang kha a ni e an ti a, hetiang zawng a chhut duh tan chuan thil ni thei awm ve tak chu a ni ve reng a. Pathianin anmahni hrem nan leh thungrulh nan Hitler-a leh a pawlte kha a hmang a ni e an ti a. Heihi chu hetiang zawnga ngai duh tu tan chuan an mahni mimal ngaihdana inghatah dah ta ila. Mahse in ti teh ang Israel fate hi Thuthlung Hlui hun ata Pathian in a hnamthlan an ni miau mai a, chuvangin an chanchin hi Aigupta sala an tan atang tawh khan han chhut han chhut ila Pathian hian a lo vulh bik deuh zawng a nih hmel khawp mai a, han tuar deuh in han bet deuh rawk rawk thin mahse a tawpah hi chuan A rawn chawisang leh thin zawng a nih hi maw. Chutiang chiah chuan Thuthlung Thar huna ‘Rinna avanga A fate a min vuah’ Amah ringtute ho hi he khawvelah hian khawvel mite ngaih a beh rawk rawk chang nei thin mah ila a tawpah chuan Pahtian hian a mi te hi chu a thlahthlam ngai lo a chawisan hun a nei thin a. He khawvel hringnun damchhung reiloteah hian chawisan in awm lo mah ila nakinah thihhnu khawvel chatuan Vanramah chatuan a nun nei turin min la chawi sang ngei dawn a ni tih hi a thar in hre leh ila a tha awm e.

BigDaddy Hmahmatea

Kulikawn

MIZO TAWNG ZIAK LEH SAWIA HNAM DANG TAWNG HI

$
0
0

Naisingpara, Tripura-ah Mizoram Bru raltlante an Biak In kang an sakthat hawng turin hotute hnung zuiin ka kal ve a….inkhawm banah an Kohhran hruaitute’n mi an kawm fal a….Mizoram Bru tawngin thu an han sawi tak tak mai a…..Bru tawngah khan Mizo tawng hi namen lovin an zep tel a….achepakaiin…a chhipchhuakin…adt. ka nuih an ti za ru viau mai a….mahse ka inhmuchhuak rang khawp mai….zawngin a ngumkhak a hmu lova….a thiante ngumkhak a nuihzat tih ang chauh kha ka ni tih ka inhrechhuak a….E!!! ani dawn tak keini pawh kan thuziak leh sawiah hian hnam dang tawng namen lovin kan pawlhsawp a ni tak maw tiin ka har chhuak hlawl mai…..

Mizo tawng zir kan ni bawka kan ti rau rau a nih chuan kan thuziak leh sawiah hian hnam dang tawng tel lo thei ang berin ziah emaw sawi emaw i tum ang u khai. Entirna’n – Mi thi tawh hming kan ziaka Lalroherha(L) tiin…hei ai chuan Lalherha(F) tiin ziak ila…a hmasa zawkah khian sap tawng a tel a….a hnuhnung zawk erawh khi chu (F)=Fam tihna a ni….chutiang zel chuan….Pi Chhiarkawpi w/o Rophira tia ziak aiah….Pi Chiarkawpi a pasal Rophira ti mai ila….. leh adangte tihna’n etc. kan hman thin pawh hi etc.=adt. ti hlirin ka hmang tawh…..Kei chuan heng ang hi keima thu leh duh danin ka hmang hnem hle tawh a…..min thlawptu leh tha titu pawh an tam hle.

Hawh u Zofate hian kan hnam kan tawng leh sakhua hi a humhim tur zawngin tan i la ang u.

Lalchhanhima Renthlei


JOHN BUNYAN-A LEH KRISTIANA VANRAM KAWNGZAWH

$
0
0

JOHN BUNYAN-A LEH KRISTIAN-A VANRAM KAWNGZAWH

******************************************************

JOHN BUNYAN-A LEH KRISTIAN-A VANRAM KAWNGZAWH<br />
*****************************************<br />
Sunday Special</p>
<p>Mizo Kristian tawh phawt chuan ‘Kristian-a Vanram Kawngzawh’ bu hi a la chhiar lo pawh in a hming hi chu hrelo kan awm kher awm love. Tin, a ziaktupa pawh hi John Bunyan-a a ni tih pawh hi ka hre deuh vek in a rinawm bawk. Kan naupan deuh lai khan a bu kha sikulah kan zir thin a, mahse chiangkuang tak khan ka lo hre lem loa, zirlai a nih vang leh Pathianthu lam deuh a nih avang khan kan ning hle ringawt mai thin kha ani a, phuahchawp thawnthu a ni tih pawh kha ka hre manglo a, tak tak emaw te kha kan ti a, kan thutak ngaihthlak vel mai mai thin kha ania, a har hi kan han ti thei em em mai lehnghal a. Khang hun lai a kan hriat dan kha a lo chiangkuanglo ve angreng khawp mai a, Rinawma zawk kha emaw a changtupa te kha kan lo ti a kan lo tan ve thei khawp mai a, a Kristiana ber kha chu a changtupa Kid zawk emaw te kha kan lo ti a, chutiang vel nuaih chuan kan chiang lo a ni a. A phuahtupa John Bunyan-a chanchin phei hi chu kan han hre tlem khawp a, Kristian a nih vang in lunginah an khung a tichuan  lungina a awm lai in ‘Kristiana Vanram Kawngzawh’ tih bu hi a ziak ta a, mi tamtakin Pathian rin phah nan an hmang tih vel bawr kha a ni mai a kan hriat dan. Kan zirtirtute kha kan sakei hlauh a, a vin deuh ho phei kha chu kan han hmu piangthar lo thei mai mai khawp a, chutiang ang ho in Pathianthu lam hawi min han zirtir te kha chu eng teh ualah khan kan lo ngai lo hrim hrim mai a.</p>
<p>Mahse, In ti teh ang, kan han puitlin ve hnu hian a bu hi ka’n chhiar tha leh a, a lo ngaihnawmin mawlmang deuh si, hriatthiam awl deuh si in ringtu nunkawng  chiang tak mai in a lo ziak a lo ni reng mai tih tlaikhawhnuah ka hre ve chauh pek a, a hun lai anga a ziah dan tur vel nen khan kan ngaihtuah a, a idea hi a tha in a ropui ka ti ta hle mai a, ama chanchin hi kan bel chiang deuh a a lo ropui em em mai lehnghal a. Chuvangin tun tumah pawh hian amah John Bunyan-a chanchin thenkhat leh a lehkhabu Bible tih loh a khawvela lehkhabu hralh kal ber leh hralh hnem ber pawl ni pha ‘Kristiana Vanram Kawngzawh’ lo pianchhuah dan tlangpui hi ka rawn sawi chho ve thung dawn a ni.</p>
<p>John Bunyan-a hi 28th  November, 1628 khan Elstow, Bedfordshire, England ah Thomas leh Margaret Bunyan-i te inkarah a lo piang a. Kum 1644 khan a nu a thi a, tin hemi kum vek July thla khan a farnu Margaret-i a thi ve leh bawk a. Hemi hmalam hian a pa hian nupui vawi khat a lo sun tawh a chumi hnuah John-a nu hi a sun ve leh a, hemi kum vek hian nupui dang a nei ve leh a ni. Kum 1644-1647 khan Parlimentary Army ah a tang ve a mahse  Indo a lo reh hnu chuan indo hma a a hna ngai tuizem chhia, bungbel chhia leh thingrem chhia tih vel siam hnaah chuan a kir leh a. Indo lai vel khan a thiante nen hmeichhia leh nula an chen nasa deuh aniang amahah chuan inthiamlohna nasa tak mai a nei thin a. Ama sawi dan chuan aw rapthlak tak tak te hria in Lal Isua chu a hralh dawn em tih te a rawn zawt thin ni in a sawi.</p>
<p>Vawikhat chu Inrinni hian an khaw phulah infiamna chikhat ‘Tip-cat’ an tih chu a khelh laiin aw hian “I sual te sim in Vanramah i kal dawn nge, i sual nei reng chungin hremhmunah i kal zawk dawn?” rawn ti hian a hria a. An mahni hi Puritans an nih avangin Sabbath ni hi an hmang thin a, chutiang an Sabbath ni a a inkhelh avang chuan Chunglam in a zilhna a dawng ni in a in ngai a. Kum 1650 ah nupui rethei zet mai a nei a, a nupui hian a pa hnen atanga a ro chhawm zawng chu lehkhabu pahnih chiah Arthur Dent ziak ‘Plain Man's Pathway to Heaven’  tih leh Lewis Bayly ziak ‘Practice of Piety’ tih chu a chhawm a, a nupui hming hi hriat chiah a ni lo thung. Heng lehkhabu pahnih a chhiar atang hian a nun a lo danglam chho tan ta a. 1650 khan fanu Mary an tih chu mit del sa a piang in an nei a, Kristianna chu a bel bul chho ta a. St. John’s Church ah Pastor John Gifford a zirtirna te chu a ngaithla ve thin a. 1654 ah a fanu pahnihna Elizabeth-i a piang a, 1655 ah Pastor John Gifford chu a thih tak avangin a aiawh in John Bunyan-a hian thu a hril ve tan ta a ni.1656 ah a lehkhabu hmasa ber ‘Some Gospel Thruths’ tih a tichhuak ve a, hemi kum vek hian fapa Thomas-a chu an nei ve leh bawk a. 1657 khan ‘Deacon’ atan ruat a ni a, hemi kum vek hian an fapa pahnihna John-a chu a piang ve leh a, a lehkhabu pahnihna ‘Vindication’ tih pawh chu a ti chhuak ve leh ta a.</p>
<p>Pathianthu sawi lamah a lo hmingthang chho ta zel a, tichuan mi te sawichhiat pawh a hlawh chho tan ta a, dawithiam leh mi suamhmang ang te a sawi a ni chho ta a, nupui leh hmei engemawzat kawl anga sawi a ni bawk a. Kum 1658 khan a nupui a thi a, hetihlai hian amah hi kum 30 mi vel a ni ve tawh a, phalna neilo a Eaton Socon a thu sawi ah puh a ni in man a ni a, mahse lungin tanna khawp thubuai anih loh avangin thuhril hna chu a chhunzawm zel tho a. Kum 1659 khan nupui Elizabeth-i a nei leh, ani nen hian fa pahnih Sarah(1667) leh Joseph(1672) an nei leh a, tichuan a fa hmasa 4 te nen fa 6 a nei ta anih chu.</p>
<p>John Bunyan-a buaina tak tak chu England a Charles II lal lukhum an khum tir chiah atang khan a rawn intan chho tan ta a ni. Charles II kha Anglican kohhran ami a ni a. Lalthutthlenga a rawn thut chiah atang khan inhmuhkhawmna in zawng zawng a khar nghal vek a, ‘mi zawng zawng chu Anglican biak inah chauh an inkhawm tur a ni’ tih thupek a chhuah ta rup mai a, hei bakah hian Anglican kohhran lam hawi nilo chuan thuhril pawh a khap ta hmiah mai a. Tichuan 12 November 1660 khan Lower Samsell, Westoning, Bedfordshire, Bedford atanga mel 10 vel a a ruk a thu a hril laiin an man ta a ni. Magistrate Sir Francis Wingate-a hma ah dintir a ni a, ani hian Bedford County Gaol, Silver Street, Bedford ami ah a lo tan tir a, mimal ina Pathianthu hril a inhmuhkhawmna siam tawhlo turin an ti a, a chhan pawh heng ang an inhmuhkhawmna ah han an lalpa chu engemaw kawngin an phiarru ang tih an hlauh vang a ni a, mahse Bunyan-a hian an thu chu zawm a tum chuang der lo thung. John Bunyan-a chuan, “Vawina min chhuahtir chuan naktukah thuhril ka tan leh nghal ang,” a tih miau avangin thlathum chhung tang phawt turin January 1661 khan a chungthu an rel ta a.</p>
<p>A nupui Elizabeth-i chuan a chungthu chu ngaihtuah that tir leh dan tur ngaihtuah in a vir buai ve hle mai a. Mahse amah John Bunyan-a ber hian an chhuah pawhin Pathianthu hril chu chawlhsan a tum si lo a, an dan in inkhawmna inah niloa hranpa a hmun hrana Pathianthu lo hril ve a khap bawk si a, chuvang chuan an chhuah ngam bik si lova. Hemi tum a a tan lai hian ani khawvela lehkhabu lar ber pawl tling pha ‘Kristiana Vanram Kawngzawh’ tih bu a ziah tak na chu. Historian thenkhat erawh chuan hemi tuma a tan nilo hian a tan vawihnihna ah zawk, reilo deuh zawk 1675 kuma a tan nawn leh tum a a ziah zawk a ni e an ti ve thung. Kum 1666 khan reilote kar ruk chhung vel lek chuahtir a ni a, Pathianthu a sawi avang bawk in man a ni leh nghal a, Bedford county Gaol ah bawk tan tir leh ni in kum 6 chhung zet tan tir a ni ta a ni. Heta a tan chhung hian a nupui fanaute chawm nan thu eng engemaw te a ziak ve thin a, tin, a tanpuite hnenah te Pathianthu te a hril bawk thin. A tan chhunghian lehkhabu pahnih John Foxe-a ziak ‘Book Of Martyrs’ tih leh Bible hi a kawl ve ran a, tin chhia atanga a siam violin leh chair ke chhia atanga a siam phenglawng leh pen leh lehkapuan thil ziahna tur zawng chu a thil neih hlu te an ni.</p>
<p>John Bunyan-a hi kum 1672 khan Charles II in ‘Declaration of Religious Indulgence’ tih dan, sakhuana thil avanga lungintang leh man tawk te ngaihdamna dan a tih chhuah khan chhuah tir ve a ni a, hemi a chhuah thla vek hian John Bunyan-a chu St John’s Church ah Pastor atan ruat a ni ta a, an dan thar hnuaiah thuhril phalna licence nei hmasa ber pawl a ni ve ta bawk. Thusawi te a thiam avangin a lo lar chho ta hle mai a, hmun hrang hrangah thusawi tura sawmna pawh a dawng ve nasa hle a ni. Mi tamber in an hriat lar dan chuan 'Bishop Bunyan' tiin an hre lar ber a ni.</p>
<p>Kum 1675 March thla khan Charles II chuan a dan siam thar ‘Declaration of Religious Indulgence’ chu a sut leh ta thut mai a, Bunyan-a pawh man a ni leh a, a ngaiah bawk tantir leh a ni ta a. Quakers an tih pawl ho kha  Charles II chuan an mitang te zing ami ngaihdam awm ni a an hriat hriat te a zawt a, anni chuan an pawl member te hming an pekluh zingah John Bunyan-a hming hi a tel ve ta hlauh mai a, tichuan John bunyan-a pawh chu a chhuah zalen ve theih phah ta a, hemi hnu hi chuan man a tawk leh ta ngai lo a ni. Lal Charles II chu James II in a rawn thlak ve leh hnu khan James II chuan kum 1687 khan Bedford bial a a rorelna endik puitu atan ruat a tum a mahse John Bunyan-a hian a hnar tlat mai a mahse kum 1688 khan ‘Lord Mayor Of London,’ Chaplain atan ruat a ni ta tho a ni.</p>
<p>Kum 1688 vek hian John Bunyan-a hi London lamah Reading leh Berkshire te kaltlangin pafa inhmuthiamlo te inkar thu rem turin a kal a. Hetah hian hritlang khawsik in a man a, a thian pakhat John Strudwick-a, Snow Hill, Holborn, London ami in a inah a lo enkawl a. Mahse a na chu a zual tial tial a, tichuan August ni 31, 1688 khan Pathian tan a mi rinawm, mi huaisen leh thahnemngai leh mi luhlul John Bunyan-a chuan a rawng a bawl sak thin a Lalpa hnenah chuan chawl hahdam tawh turin a nipui lehfanau te leh amah thlahlel em em tu a kohhran enkawllai te leh a thianthate chu a lo kalsan ve ta a ni. A ruang hi London a Burnhill Fields thlanmualah phum a ni ta a ni. Kum 1862 khan a thlanah hian a lim din a ni a, hemi hnu hian kum 1874, June ni 10 khan Bedford ah a lim tho milim siam thiam Sir Joseph Edgar Boehm-an dar a a siam chu ‘Dean of Weatninster’ nupui Lady Augasta Stanley in a hawng ve leh a, tin, a lim dang pawh hi Kingsway London ah pawh siam a ni bawk a ni. John Bunyan-a hian fa 6 nei in a fate panga chuan nupui pasal an nei in tu leh fa te pawh an nei ve duah a. Elstow a ‘Moot Hall Museum’ chuan kum zabi 19na thleng kha chuan a thlahte hi an chhui zuina record an nei tlap thin a mahse tunah hi chuan John Bunyan-a thlah kalzel te hi tute nge an nih hriat zui a ni talo a ni.</p>
<p>A lehkhabu ziak zinga lar ber ‘Kristiana Vanram Kawngzawh’ tih bu hi a Saptawng chuan ‘The Pilgrim’s Progress’ tih a ni a, a bu hming pum diktak chu ‘The Pilgrim's Progress from This World to That Which Is to Come’ tih a ni deuh duah thung. He lehkhabu hi a lungin tan hmasak laia a ziah ni in a tan hnuhnun 1684 bawr chho khan a ziak zo ni a ngaih a ni a. A edition hmasa ber chu bu hnih ah then ni in a then hmasa zawk chu 1678 khan London ah tihchhuaha ni a. A then hnihna hi 1684 ah tih chhuah leh a ni thung a, A bu hnih inkawp hi kum 1728 khan tihchuah a ni thung, a bu then thumna 1693 vela a tihchhuah chu kum 1852 vel daih khan tihchhuah nawn leh chauh a ni thung. ‘Kristiana Vanram Kawngzawh’ bu hi vawin thleng hian Bible tih loh ah chuan Kristian lehkhabu tha ber ni a khawvel in a ngaih a la ni reng a, tawng chihrang hrang za chuang in lehlin a ni tawh a. China Communist sawrkar pawh khian  khawthlang lam culture hriatna chikhat atan tiin a chhu ve chhin a, copy 200,000 an chhut chhin chu nithum chhung lek in zu han hralh fai vek a mawle. </p>
<p>Kan Pathian hian chhel taka Amah ring tlat tute leh A tana rinawm tlat te hi chu a tawpah chuan a chawimawi in a chawisang nge nge thin a lo ni.</p>
<p>Sunday hman nuam vek ule.</p>
<p>**Image: Google Image- John Bunyan lem an ziah.

 Mizo Kristian tawh phawt chuan ‘Kristian-a Vanram Kawngzawh’ bu hi a la chhiar lo pawh in a hming hi chu hrelo kan awm kher awm love. Tin, a ziaktupa pawh hi John Bunyan-a a ni tih pawh hi ka hre deuh vek in a rinawm bawk. Kan naupan deuh lai khan a bu kha sikulah kan zir thin a, mahse chiangkuang tak khan ka lo hre lem loa, zirlai a nih vang leh Pathianthu lam deuh a nih avang khan kan ning hle ringawt mai thin kha ani a, phuahchawp thawnthu a ni tih pawh kha ka hre manglo a, tak tak emaw te kha kan ti a, kan thutak ngaihthlak vel mai mai thin kha ania, a har hi kan han ti thei em em mai lehnghal a. Khang hun lai a kan hriat dan kha a lo chiangkuanglo ve angreng khawp mai a, Rinawma zawk kha emaw a changtupa te kha kan lo ti a kan lo tan ve thei khawp mai a, a Kristiana ber kha chu a changtupa Kid zawk emaw te kha kan lo ti a, chutiang vel nuaih chuan kan chiang lo a ni a. A phuahtupa John Bunyan-a chanchin phei hi chu kan han hre tlem khawp a, Kristian a nih vang in lunginah an khung a tichuan  lungina a awm lai in ‘Kristiana Vanram Kawngzawh’ tih bu hi a ziak ta a, mi tamtakin Pathian rin phah nan an hmang tih vel bawr kha a ni mai a kan hriat dan. Kan zirtirtute kha kan sakei hlauh a, a vin deuh ho phei kha chu kan han hmu piangthar lo thei mai mai khawp a, chutiang ang ho in Pathianthu lam hawi min han zirtir te kha chu eng teh ualah khan kan lo ngai lo hrim hrim mai a.

 

Mahse, In ti teh ang, kan han puitlin ve hnu hian a bu hi ka’n chhiar tha leh a, a lo ngaihnawmin mawlmang deuh si, hriatthiam awl deuh si in ringtu nunkawng  chiang tak mai in a lo ziak a lo ni reng mai tih tlaikhawhnuah ka hre ve chauh pek a, a hun lai anga a ziah dan tur vel nen khan kan ngaihtuah a, a idea hi a tha in a ropui ka ti ta hle mai a, ama chanchin hi kan bel chiang deuh a a lo ropui em em mai lehnghal a. Chuvangin tun tumah pawh hian amah John Bunyan-a chanchin thenkhat leh a lehkhabu Bible tih loh a khawvela lehkhabu hralh kal ber leh hralh hnem ber pawl ni pha ‘Kristiana Vanram Kawngzawh’ lo pianchhuah dan tlangpui hi ka rawn sawi chho ve thung dawn a ni.

 

John Bunyan-a hi 28th  November, 1628 khan Elstow, Bedfordshire, England ah Thomas leh Margaret Bunyan-i te inkarah a lo piang a. Kum 1644 khan a nu a thi a, tin hemi kum vek July thla khan a farnu Margaret-i a thi ve leh bawk a. Hemi hmalam hian a pa hian nupui vawi khat a lo sun tawh a chumi hnuah John-a nu hi a sun ve leh a, hemi kum vek hian nupui dang a nei ve leh a ni. Kum 1644-1647 khan Parlimentary Army ah a tang ve a mahse  Indo a lo reh hnu chuan indo hma a a hna ngai tuizem chhia, bungbel chhia leh thingrem chhia tih vel siam hnaah chuan a kir leh a. Indo lai vel khan a thiante nen hmeichhia leh nula an chen nasa deuh aniang amahah chuan inthiamlohna nasa tak mai a nei thin a. Ama sawi dan chuan aw rapthlak tak tak te hria in Lal Isua chu a hralh dawn em tih te a rawn zawt thin ni in a sawi.

 

Vawikhat chu Inrinni hian an khaw phulah infiamna chikhat ‘Tip-cat’ an tih chu a khelh laiin aw hian “I sual te sim in Vanramah i kal dawn nge, i sual nei reng chungin hremhmunah i kal zawk dawn?” rawn ti hian a hria a. An mahni hi Puritans an nih avangin Sabbath ni hi an hmang thin a, chutiang an Sabbath ni a a inkhelh avang chuan Chunglam in a zilhna a dawng ni in a in ngai a. Kum 1650 ah nupui rethei zet mai a nei a, a nupui hian a pa hnen atanga a ro chhawm zawng chu lehkhabu pahnih chiah Arthur Dent ziak ‘Plain Man’s Pathway to Heaven’  tih leh Lewis Bayly ziak ‘Practice of Piety’ tih chu a chhawm a, a nupui hming hi hriat chiah a ni lo thung. Heng lehkhabu pahnih a chhiar atang hian a nun a lo danglam chho tan ta a. 1650 khan fanu Mary an tih chu mit del sa a piang in an nei a, Kristianna chu a bel bul chho ta a. St. John’s Church ah Pastor John Gifford a zirtirna te chu a ngaithla ve thin a. 1654 ah a fanu pahnihna Elizabeth-i a piang a, 1655 ah Pastor John Gifford chu a thih tak avangin a aiawh in John Bunyan-a hian thu a hril ve tan ta a ni.1656 ah a lehkhabu hmasa ber ‘Some Gospel Thruths’ tih a tichhuak ve a, hemi kum vek hian fapa Thomas-a chu an nei ve leh bawk a. 1657 khan ‘Deacon’ atan ruat a ni a, hemi kum vek hian an fapa pahnihna John-a chu a piang ve leh a, a lehkhabu pahnihna ‘Vindication’ tih pawh chu a ti chhuak ve leh ta a.

 

Pathianthu sawi lamah a lo hmingthang chho ta zel a, tichuan mi te sawichhiat pawh a hlawh chho tan ta a, dawithiam leh mi suamhmang ang te a sawi a ni chho ta a, nupui leh hmei engemawzat kawl anga sawi a ni bawk a. Kum 1658 khan a nupui a thi a, hetihlai hian amah hi kum 30 mi vel a ni ve tawh a, phalna neilo a Eaton Socon a thu sawi ah puh a ni in man a ni a, mahse lungin tanna khawp thubuai anih loh avangin thuhril hna chu a chhunzawm zel tho a. Kum 1659 khan nupui Elizabeth-i a nei leh, ani nen hian fa pahnih Sarah(1667) leh Joseph(1672) an nei leh a, tichuan a fa hmasa 4 te nen fa 6 a nei ta anih chu.

 

 

John Bunyan-a buaina tak tak chu England a Charles II lal lukhum an khum tir chiah atang khan a rawn intan chho tan ta a ni. Charles II kha Anglican kohhran ami a ni a. Lalthutthlenga a rawn thut chiah atang khan inhmuhkhawmna in zawng zawng a khar nghal vek a, ‘mi zawng zawng chu Anglican biak inah chauh an inkhawm tur a ni’ tih thupek a chhuah ta rup mai a, hei bakah hian Anglican kohhran lam hawi nilo chuan thuhril pawh a khap ta hmiah mai a. Tichuan 12 November 1660 khan Lower Samsell, Westoning, Bedfordshire, Bedford atanga mel 10 vel a a ruk a thu a hril laiin an man ta a ni. Magistrate Sir Francis Wingate-a hma ah dintir a ni a, ani hian Bedford County Gaol, Silver Street, Bedford ami ah a lo tan tir a, mimal ina Pathianthu hril a inhmuhkhawmna siam tawhlo turin an ti a, a chhan pawh heng ang an inhmuhkhawmna ah han an lalpa chu engemaw kawngin an phiarru ang tih an hlauh vang a ni a, mahse Bunyan-a hian an thu chu zawm a tum chuang der lo thung. John Bunyan-a chuan, “Vawina min chhuahtir chuan naktukah thuhril ka tan leh nghal ang,” a tih miau avangin thlathum chhung tang phawt turin January 1661 khan a chungthu an rel ta a.

 

A nupui Elizabeth-i chuan a chungthu chu ngaihtuah that tir leh dan tur ngaihtuah in a vir buai ve hle mai a. Mahse amah John Bunyan-a ber hian an chhuah pawhin Pathianthu hril chu chawlhsan a tum si lo a, an dan in inkhawmna inah niloa hranpa a hmun hrana Pathianthu lo hril ve a khap bawk si a, chuvang chuan an chhuah ngam bik si lova. Hemi tum a a tan lai hian ani khawvela lehkhabu lar ber pawl tling pha ‘Kristiana Vanram Kawngzawh’ tih bu a ziah tak na chu. Historian thenkhat erawh chuan hemi tuma a tan nilo hian a tan vawihnihna ah zawk, reilo deuh zawk 1675 kuma a tan nawn leh tum a a ziah zawk a ni e an ti ve thung. Kum 1666 khan reilote kar ruk chhung vel lek chuahtir a ni a, Pathianthu a sawi avang bawk in man a ni leh nghal a, Bedford county Gaol ah bawk tan tir leh ni in kum 6 chhung zet tan tir a ni ta a ni. Heta a tan chhung hian a nupui fanaute chawm nan thu eng engemaw te a ziak ve thin a, tin, a tanpuite hnenah te Pathianthu te a hril bawk thin. A tan chhunghian lehkhabu pahnih John Foxe-a ziak ‘Book Of Martyrs’ tih leh Bible hi a kawl ve ran a, tin chhia atanga a siam violin leh chair ke chhia atanga a siam phenglawng leh pen leh lehkapuan thil ziahna tur zawng chu a thil neih hlu te an ni.

 

John Bunyan-a hi kum 1672 khan Charles II in ‘Declaration of Religious Indulgence’ tih dan, sakhuana thil avanga lungintang leh man tawk te ngaihdamna dan a tih chhuah khan chhuah tir ve a ni a, hemi a chhuah thla vek hian John Bunyan-a chu St John’s Church ah Pastor atan ruat a ni ta a, an dan thar hnuaiah thuhril phalna licence nei hmasa ber pawl a ni ve ta bawk. Thusawi te a thiam avangin a lo lar chho ta hle mai a, hmun hrang hrangah thusawi tura sawmna pawh a dawng ve nasa hle a ni. Mi tamber in an hriat lar dan chuan ‘Bishop Bunyan’ tiin an hre lar ber a ni.

 

Kum 1675 March thla khan Charles II chuan a dan siam thar ‘Declaration of Religious Indulgence’ chu a sut leh ta thut mai a, Bunyan-a pawh man a ni leh a, a ngaiah bawk tantir leh a ni ta a. Quakers an tih pawl ho kha  Charles II chuan an mitang te zing ami ngaihdam awm ni a an hriat hriat te a zawt a, anni chuan an pawl member te hming an pekluh zingah John Bunyan-a hming hi a tel ve ta hlauh mai a, tichuan John bunyan-a pawh chu a chhuah zalen ve theih phah ta a, hemi hnu hi chuan man a tawk leh ta ngai lo a ni. Lal Charles II chu James II in a rawn thlak ve leh hnu khan James II chuan kum 1687 khan Bedford bial a a rorelna endik puitu atan ruat a tum a mahse John Bunyan-a hian a hnar tlat mai a mahse kum 1688 khan ‘Lord Mayor Of London,’ Chaplain atan ruat a ni ta tho a ni.

 

Kum 1688 vek hian John Bunyan-a hi London lamah Reading leh Berkshire te kaltlangin pafa inhmuthiamlo te inkar thu rem turin a kal a. Hetah hian hritlang khawsik in a man a, a thian pakhat John Strudwick-a, Snow Hill, Holborn, London ami in a inah a lo enkawl a. Mahse a na chu a zual tial tial a, tichuan August ni 31, 1688 khan Pathian tan a mi rinawm, mi huaisen leh thahnemngai leh mi luhlul John Bunyan-a chuan a rawng a bawl sak thin a Lalpa hnenah chuan chawl hahdam tawh turin a nipui lehfanau te leh amah thlahlel em em tu a kohhran enkawllai te leh a thianthate chu a lo kalsan ve ta a ni. A ruang hi London a Burnhill Fields thlanmualah phum a ni ta a ni. Kum 1862 khan a thlanah hian a lim din a ni a, hemi hnu hian kum 1874, June ni 10 khan Bedford ah a lim tho milim siam thiam Sir Joseph Edgar Boehm-an dar a a siam chu ‘Dean of Weatninster’ nupui Lady Augasta Stanley in a hawng ve leh a, tin, a lim dang pawh hi Kingsway London ah pawh siam a ni bawk a ni. John Bunyan-a hian fa 6 nei in a fate panga chuan nupui pasal an nei in tu leh fa te pawh an nei ve duah a. Elstow a ‘Moot Hall Museum’ chuan kum zabi 19na thleng kha chuan a thlahte hi an chhui zuina record an nei tlap thin a mahse tunah hi chuan John Bunyan-a thlah kalzel te hi tute nge an nih hriat zui a ni talo a ni.

 

A lehkhabu ziak zinga lar ber ‘Kristiana Vanram Kawngzawh’ tih bu hi a Saptawng chuan ‘The Pilgrim’s Progress’ tih a ni a, a bu hming pum diktak chu ‘The Pilgrim’s Progress from This World to That Which Is to Come’ tih a ni deuh duah thung. He lehkhabu hi a lungin tan hmasak laia a ziah ni in a tan hnuhnun 1684 bawr chho khan a ziak zo ni a ngaih a ni a. A edition hmasa ber chu bu hnih ah then ni in a then hmasa zawk chu 1678 khan London ah tihchhuaha ni a. A then hnihna hi 1684 ah tih chhuah leh a ni thung a, A bu hnih inkawp hi kum 1728 khan tihchuah a ni thung, a bu then thumna 1693 vela a tihchhuah chu kum 1852 vel daih khan tihchhuah nawn leh chauh a ni thung. ‘Kristiana Vanram Kawngzawh’ bu hi vawin thleng hian Bible tih loh ah chuan Kristian lehkhabu tha ber ni a khawvel in a ngaih a la ni reng a, tawng chihrang hrang za chuang in lehlin a ni tawh a. China Communist sawrkar pawh khian  khawthlang lam culture hriatna chikhat atan tiin a chhu ve chhin a, copy 200,000 an chhut chhin chu nithum chhung lek in zu han hralh fai vek a mawle.

 

Kan Pathian hian chhel taka Amah ring tlat tute leh A tana rinawm tlat te hi chu a tawpah chuan a chawimawi in a chawisang nge nge thin a lo ni.

 

*Image: Google Image- John Bunyan lem an ziah.

 

BigDaddy Hmahmatea

Kulikawn

 

TUIPUI SEN KAN KHA THILMAK A NI EM?

$
0
0

Tuipui Sen kan chungchang hi hrelo kan awm awmlove. Exodus 14:21 chhovah khan chiang takin a inziak anih kha. He Tuipui Sen kan chungchang hi Pu PC Biaksiama te ho leh mithiam tak tak ten an lo ziak teuh hlawm tawh a. Anni ho ziah chu el pha lo in, anni tlukin ziak ngaihnawm in ziak chipchiar thiam ve lo mahila, ka lo chhiar ve tawh atangte in khawvel mithiamten an chhut dan thenkhat te leh a tak takah enge a nih chiah hi tun tumah chuan kan rawn sawi ve thung ang e.

Bible-ah hian thilmak’Mircles’tam tak a awm a, chung thilmak zinga thenkhat te chu khawvel leilung dan atanga awmang taka hrilhfiah ve theih te pawh a awm ve tho mai. Amaherawhchu ‘TUIPUI SEN KAN’ chungchang erawh hi chu khawvel dan/thiamna hmanga hrilhfiah an tum poh leh an hrilhfiahna kha a awihawm loh zawk tlat zel. He thil thleng hi Bible a thilmak tamtak te zingah pawh tun thleng a mithiam ten mak an tih leh sawi fiah har an tih ber a ni tlat.

Bible a kan hmuh angin Mosian a ban an phar a chutah khawchhak lam atangin thli na tak a rawn tleh a, tui chu chhem thenin, a lai ah lei char a rawn siam a, tichuan tui inthen chu a sir tuak dinglamah leh veilamah bang angin a ding ta ur a, chutah Israel ho te kha an kal tlang ta a, a umzui tu te sakawr tawlailir chu a ke te thlawnin an tlan thei ta lova, khawfing chah rualin Lalpa Pathianin Aigupta mite chu meialh leh chhum dingin a zuk timangang bawk a. Pathianin Mosia chu tuipui chuangah chuan a kut a phar tir leh a tichuan khawvar rualin tuipui chu a infin leh vek a a luan pangngai in a luang leh ta a. Aigupta sipaite chu tui in a chim pil vek a, pakhat te mah nungdama chhuak an awm lo tih kan hmu anih kha. Hemi bakah pawh hian Israel fate kha meialh leh chhum ding in a hruai a, Tuipui Sen an kan hma pawh khan anmahni hmalama hruaitu chhum ding kha hnunglamah a rawn awm a, chuchuan Aigupta ho awmna chin kha zan angin a ti thim a, chuvangin an rawn kal pawh thei ta lo kha a ni a. Heng thilmak hi khawvel dan hmangin engtinge an hrilhfiah tlangpui i lo thlir teh ang.

Mithiamte ngaihdan tlangpuiah chuan tui pan lai ah an kai aniang, thli na tak a rawn thawh chuan tui pan deuh chu a chhem then ve thei a ni tih a ni. Russian mithiam Naum Volzinger, St. Petersburg’s Institute of Oceanography a senior researcher leh Alexei Androsov,Hamburg, Germany lam mi a thurualpui chuan uluk takin zirchianna an nei a. Anni ngaihdan chuan Israel fa te khan an vanneih asiamin thli na tak rawn tleh lai kha an nang fuh hlauh anga, tichuan darkar khata mel 67 vel a chak thlipui chuan zankhua a a thleh chuan tuipui chu a chhem then thei em em anga, tuipui pawnlang deuh a tuipui hnim awm ‘reeds’ an tih chu rawn chhem langin chutah chuan Israel ho kha an kal kai ta a nih hmel a, a umzuitu Aigupta sipai ho khan an kan fel ve hma in thlipui tleh kha a lo reh leh hman tawh avangin tui chuan a chim pil ta a ni ange an ti a. He ngaihdan hi tawmpui tu an tam viau mai reng a. Mahse heti hi lo ni ta se Pharoa sakawr tawlailir te kha engatinge a ke te kha a thlawn bik a an tan bik tlat. Tin, tuipui mawng kha lei char angin vawilehkhatah a awm thut thei dawn em ni? Tin, tuipui kha bang angin a sir tuakah a ding ur anih kha.

Heng bakah hian mak leh deuh mai bawk chu khawchhak thli pangngai ni ta se chhim leh hmar zawnga chhem then awm tak tuipui kha chhak leh thlang zawngin a chhem then tlat si. Thli satliah na tak ni ta se tuipui pawh chhem then thei khawp tleh ta chu mihring chu a chhem darh vek loh pawhin han kal kai ngaihna a awm lo hrim hrim ang le. Ngaihdan dang leh ah chuan tuifawn hniam lai’Low tide’lai in an kai aniang tih a ni. Mahse helai tuipui vel ah hian High tide leh Low tide a awm ve lo tlat. Ngaihdan dang leh ah chuan Hebrai tawnga inziakah chuan tuipui an kanna lai hi ‘Yam Suph’ an tih lai hmun Africa leh Arabian peninsula a tuipui al luanluhna lai Saptawnga ‘Red Sea’ tih a an leh tak hi a ni e an ti a. An sawi dan chuan heta Red Sea tih a an leh hi an let diklo a ‘Suph’ tih hi ‘Red’ tihna nilo in tuipui hnim chikhat ‘Reed’ tihna a ni a, heng tuipui a hnim to chikhat ‘Reed’ tamna lai chungah hian an kal kai anga chumi chu sakawr tawlailir te khan an rawn zawh ve anga an rit si a, a dawl lo va an pil aniang tih a ni; mahse hei hi chu a awihawm loh tlat. Bible chuan lei char ah an kal kai a ti bawk si.

Tuipui Sen kan hi a mak leh na em em pakhat chu khatia tuipui an inthen khan, a inthen nachhan kha chu thudangah pawh lo dah ta ila, a tuipui mawng dum vek ni awm tak kha lei char a ni tlat mai kha a ni. Hei tak hi kan Bible in chiang takin a sawi lang tel tlat mai si. Kan Bible hian Israel fa te kha ‘dumah an kal kai’ a ti lo a ‘tuipui a hnim to reeds ah an kalkai’ a ti hek lova, Exodus 14:22 ah khan “Tin, Israel thlahte chu tuipui chhung lei charah chuan an kal ta a;” a ti mauh mai a nih kha. Helai tuipui mawng leichar lo ni ta thut mai hi khawvel mithiamte hian engtinge an sawifiah ve tak ang le. Tin, Israel fate hruaitu meialh leh chhum ding kha engtinge an sawifiah tak ang? An chhut dan pakhatah chuan zan a meialh anmahni hruaitu anga lang kha chu ralkhat atanga an meichher chhit eng leh meipui chheh eng vel an lo hmu dan a ni ange an ti a, tin, chhuna chhumding anmahni hruaitu pawh kha mipui tam lutuk in thlaler vaivut an pal khuk van lama khu ding chho luih luih mai kha a ni ange an ti bawk a. Mahse kan Bible hian an meipui chheh eng in a hruai a ti lo a, an vaivut pal khuk in a hruai a ti hek lo a, meialh leh chhum ding in a hruai a ti zawk tlat. Tin,meialh leh vaivut khu ding satliah ni ta se Aigupta sipai tha lutuk mai ho kha zu tibuai turin a thawk thei ang em? A teuh lo mai. Khawvel mithiamte hian chhut chhut thin mahse khawvel mithiamte finna leh thiamna hian Tuipui Sen kan chungchang hi engtikah mah a hrilhfiah tak tak thei lovang. Chuvangin he Tuipui Sen kan hi a sawifiahna tha ber leh dik ber awmchhun chu PATHIAN thilmak tih a ni e tih bak hi chu sawitur a awm lo. Anih leh heihian enge a entir??? Ele kan Pathian ropui zia leh engkim tithei a nihzia leh rintlak Pathian a mite thlahthlam ngai lo a nih zia mawle….

BigDaddy Hmahmatea

Kulikawn

A dam chhuak!

$
0
0

Nigerian tugboat (Lawng chak tak, a aia lawnglian hnuk thei) chu a pil hlauh mai a, a chhung a chuang mi 12 te chu an thi vek niin an ngai a ni. Chu tugboat Jascon-4 an tih chu Nigeria khawmual atang a km 30 vel a hlaah oil tanker a buaipuina lam a pil a ni a, feet 100 vel a thukah a pil a ni. A chuang 12 zingah ruang 10 chu lak chhuah an ni tawh a, pakhat erawh an hmu zo talo a ni.

Chutia ni 2 chhung ruang zawng a tuichhung lutmite an buai mek lai chuan tui nawi leh nu tak (murky) karah chuan kut an hmu a, chu kut chu an han khawih chuan alo la che thei tih an hre ta. Mak an ti kher mai. Ani kut neitu, Harrison Okene, kum 29 mi, chumi tugboat a chawchhum chu air pocket ( lawng chhung a air bubble awm) ringin alo la dam hram hram chu a lo ni a, a vannei ngei mai. A video, divers ho camera hmang a lak hi in lo en ve dawn nia:

Click here to view the embedded video.


He’s alive
Chhiar belh duh tan

Scientific al-Qaeda!

$
0
0

Pakistan lam a an chhuimi-te chuan Al Qaeda-in DRONE an siam mek mai ni lovin, an hmang chhin thei tep tih an sawi.

Kashmir Housing Society a G-15 area an tihah chuan ralthuam tam tak man a ni a, a in neitu chu Professor Irtyaz Gilani niin, amah hi Ghulam Ishaq Khan (GIK) University atanga electronic engineer zir chhuak, Air Weapons Complex, Kamra, Pakistan a lo thawk reng thin tawh a ni nghe nghe. A in-ah hian al-Qaeda a wanted langsar tak Tanveer-a chu tunkum January atang tawh khan alo mikhual tawh tih an hre bawk.

Irtyaz Gilani hi al-Qaeda nen inthlunzawm tlat niin, a in-ah hian drone technology, khawi atang emaw a a neih thlengin an hmu ta zel a ni. An hmuh zingah hian drone siam mek-te leh a te (small) chi an lo test tawhte pawh an hmu nual bawk. Amah Giliani hi man lovin ala tlanchhe mek!

“Complete parts of a drone, including the airframe, wings and propelling motor, were also recovered which, if made operational, could carry a significant quantity of explosives to damage vital buildings and other sensitive installations,” people engaged in the investigation of the case revealed.

Chutiang chuan spy plane thlengin an lo test tawh a ni.

Chhiar zau duh tan:
suasnews.com

SANA

$
0
0

SANA
*****
Hmanni deuh tawh khan thilpek tha deuh mai ka dawng hlauh mai a. Ka thil dawn chu sana, phone ni nghal hi a ni a. Mobile phone pangngai ang hian engkim a awm ve thlap mai a. Camera pangngai atanga video camera bakah internet khawih nan thleng in a hman theih a. memory card pawh 16Gb thleng a hman ve theih tlat mai a, rinai takin signal a man tha zek lehnghal a, hei ka tangkai pui angreng kawp mai a ka lawm tak tak a ni. Sana hrim hrim hi kei changkang deuh deuh hi ka lawm ve hrim hrim bawk a. Tunlai khawvel thiamna sang chho zelah sana changkang tak tak pawh hi a tam ta ngiang mai reng a. Kum 1994 chho vel khan Casio company siam sana TV remote anga hman theih, ‘Wrist Remote’ an tih ang chi, company hran hran chi 42 lai mil thei ang chi kha Kolkata ah khuan cheng 6000 vel in ka lei a. Khatih lai kha chuan sana changkang ber pawl kha a ni ve a. Chumi hnuah chuan GPS leh altimeter vel leh digital compass awm chi ‘Pathfinder’ kha 7000 vel in Kolkata ah tho ka lei leh a, kha pawh kha adventure vela kan chhuahna velah ka hmang tangkai thei khawp mai a. A hnu deuh khan Casio company tho ‘G-Shock’ an tih ang chi chhe har zet mai, bangah pawh vawm bur mah ila che thei lo tura an siam ang chi te kha a rawn chhuak ta zel a. G-shock ho phei hi chu tun thleng hian khawvel ram hrang hrangah sipai leh Police ho in an intihhmuh chho ta zel a nih hi. Kan naupan deuh lai hian kan awmpui tlangval pakhat hian sana HMT kha a nei ve a, a khaikhup zawng lo chuan a nung thei der lo mai a, a hmai lam a banrek lama dah kan a bun ve reng thin a, dar zat a en dawn apiang khan phelh ziah angai a, “I sana chu enge a hming,” an tih pawhin, “HMT Khup anih hi,” a ti ve hmiah zel, buaithlak ve thei kawp mai.

Sana kan tih mai hunbi enna ang chi hi mihring te kan hman tanna a lo rei tawh khawp mai a. Sana ‘Clock’ tih hrim hrim hi hmanlai Celtic tawng ‘Clagan’ tih leh ‘Clocca’ tih atanga lak ni in ‘dar’ (bell) tihna a ni ber mai a. Engtik lai atang chiah in nge mihringte hian hunbi hi an lo teh tan hi hriat a har tawh khawp mai a. Sana ti mai ila hunbi tehna hi mihringte thil hmuhchhuah hmasaber te zing ami niin an ngai a. Sana leh hunbi tehna chanchin zirna bik hi ‘horology’ an ti nghe nghe a ni. Hmanlai hun tak tak atang tawh kha hunbi darkar te hi hmanraw hrang hrang hmangin an lo teh in an lo chhinchhiah tawh thin a ni a. Chung an hmanraw hman thin tlangpui te ‘Sundails’ an tih ang chi, ni eng hmang a hmawlhte an phun chumi a rawn chhun hlimthla in a thlen chin an chhinchhiah ang chi te, ‘water cloc’k an tih tui far zat leh a far chin chhinchhiah a hunbi an tehna ang chi te, ‘astronomical clock’ an tih ni leh thla leh arsi te her vel dan mil a hunbi chhinchhiahna an siam ang chi te, ‘Spring-driven clock’ an tih spring hmanga khawl tereuhte an tih kal a hun hman chhung en a chumi chu hunbi darkar teh nana an hman thin te, ‘Pendulum clock’ an tih mai, pendulum inthen hmanga sana khawl an kaltir ang chi te, ‘Hour-glass’ an tih mai darthlalang bur a laitaka rek chhunga vaivut dip an dah a hnuailam aa tlakthlak hunchhung darkar en nana an hman te, ‘Hairspring’ an tih mai spring kual sinte hmanga sana khawl an tih kal ang chi te, ‘mechanical clock’ te leh ‘electronic clock’ te chihrang hrang a tam mai a, Babylon leh Egypt velah khuan 4000BC vel lam daih tawh khan ‘water clock’ an tih ang chi hi an hman thu an lo ziak daih tawh a ni. 6th century BC lai vel te pawh khan China velah te chuan water clock hi an hmang ve tawh niin an ngai bawk.

Mechanical clock an tih mai khawl eng engemaw hmang ve chi ang hi tute siamchhuah tan chiah nge tih a hriat hleihtheih tawh loh a. Hmanlai chuan hetiang khawl hmang sana ang chi hunbi enna chi ho hi ‘horologia’ an ti mai thin a. Kum 1176 vel bawr te pawh khan Sens Cathedral ah chuan heng ang ‘horologia’ an tih ang chi hi an lo dah daih tawh mai a, mahse engang chiah nge a khawl an siam dan erawh chipchiar taka hriat theih a ni tawh lo thung. Hun a lo kal chho zel a sana siamdan pawh an lo thiam chho ve zel a, a khawl innawt lai a innawt ral mai mai lo turin lunghlu tereuhte an hmang thin a, mahse lunghlu them an hman chuan a sana man kha a to lutuk avangin lunghlu pangngai nilo in ‘Quartz crystals’ ang chi hman an ching chho ta a. Tun thleng hian Quartz crystals te hi an la hmang ta reng a ni.

Sana ban a bun chi hi 1920s hmlam kha chuan mipa in an la bun ve ngai lo a. Mipa chuan ‘pocket watch’ an tih ang chi, chain a inthlung iptea a ah a ah chi ang hlir kha an hmang thin a, ban a bun chi kha chu ‘Wristlet’ an ti a, hmeichhe incheina bikah an ngai a, mipa ho inla pa deuh kha chuan ‘hmeichhe sana ‘wristlet’ bun ai chuan pawnfen fen pawh ka duh zawk’ te an lo ti ve hial thin a ni. Mahse indopui pakhatna a rawn chhuah takah khan sana ipte a han ah deuh ruk chu sipai ho tan chuan a lo hnawksak ta riau mai a, tichuan sipai ho chuan sana ban a bun chi chu a bunna atan savun ‘leather strap’ hmang chuan an bun ve tan ta a. Ban a a bun a han bun chu a lo awlsam in a lo remchang zawk bawk si a tichuan sipai lam mai baklah mipui vantlang lam pawh chuan a bun a bun chu an rawn ching chho ta a ni. Hemi hmalam 1880s chho vel khan German imperial Navy ho kha an ral kahna hunbi inmil theih nan sana a bun a bun chi in an lo thuam ve tawh an tih tlat pek chu mawle.

Khawvel thiamna sang chho zelah sana pawh changkang tak tak a rawn chuak ve zel a, thil chihranghrang kawp hnem deuh deuh in an rawn siam chhuak ta chuai chuai mai a ni a. Fashion company hrang hrang te pawhin incheina ang chi atan sana nalh leh manto tak tak te an rawn siamchhuak chho ta zel a. Chutih lai chuan khawvel ina sana a ngaihsan ho erawh chu sana pangngai kan tih ang chi ho hi zu han ni tlat pek a mawle. Hmanlai sana kan tih ang chi te hi zu han ngaihlu em em hlawm a. Thomas Tompion Clock an tih chu 1999 khan $2,092,500 in an hralh hem mai a ni. Chopard 201- carat watch an tih pawh $25.000.000 a ni hem mai bawk. Patek Phillipe – Henry Graves –Pocket watch an tih pawh hi $11.000.000 man lai a ni a tin, The Piaget Eperador Temple an tih te pawh hi a tlawm lemlo $3.300.000 man lai a ni bawk. Hetiang hian sana hi man to tak tak in inchei nan leh ro thil ang atan te in an lo siam ve bawk thin a, incheina atana an siam thin ho phei hi chu lunghlu te leh lungmantam chihrang hrang leh rangkachak hmang te in an siam a, a to thei em em mai a ni. Tin, hmanlai sana kan tih ang chi, hmanlai hun a an lo siamchhuah ‘Grandfather’s clock’ an tih ang chi in kil vela an hun thin ang te kha tunlai hunah chuan an ngaihlu thar leh tawh a to tak tak in heng hmanlai sana te hi an lilam thin bawk.

Hetiang hian sana hi manto tak tak leh changkang tak tak te’n siam mahse sana hnathawh pawimawh ber mai chu hun vawn dik hi a ni a, engang pawhin man to in changkang mahse sana anihna anga a hnathawh tur ber a thawh dik theih loh chuan hun mawi leh incheina angah a hlutna chu thudangah dah ta ila sana a nihna anga a hlutna khan awmzia a nei miahlo tihna a ni a, sana pangngai hun vang dik thei miahlo phei chu engatanmah hmanna a awm lo hrim hrim a, a bun tu nih pawh thil zahthlak mai a ni tlat mai a, tuman sana hun vawngdik theilo leh sana thi chu a bun pawh an bun ngailo reng a ni. Chutiang chiah chuan keini Lal Isua ringtu, a hnung zuitu intite pawh hi Lal Isua duhdan a kan awm loh chuan sana chhia kan sawi ang chiah in kan Lalpa tan chuan hmantlak loh, engatan mah a tlak loh kan ni mai dawn a ni. Sana chhia pawh thar vur mai, design enganga nalh pawh nise hun a vawn dik theih miau loh chuan sana anihna angin tangkaina a nei tlat lo, bun chi pawh a ni hek lo. Chutiang bawkin ringtute pawh engang pawhin inkhawm peihhin kohhrannah te inhmang thin in mite hmuhah lang mawi thin mah ila, chungril lam nunah tihtak tak na nena kan Lal Isua hnung kan zui a, a duhdana kan awm si loh chuan kan Lalpa tan chuan sana chhia hun vawng dik theilo ang chauh kan ni anga, hmantlakloh, tangkaina nei lo leh zahpuiawm mai kan ni dawn a ni tih hi in hre thar leh theuh ila a tha viau anga. Keini ringtu inti te hi sana ni ta ila kan rin Lal Isua hian bun tlakak min ngai ang em le…???

BigDaddy Hmahmatea

Kulikawn

Viewing all 120 articles
Browse latest View live