Quantcast
Channel: More than words – Mi(sual)
Viewing all 120 articles
Browse latest View live

Zanriah Hnuhnung a Isua no kha hmuh a ni ta (em)!

$
0
0

Khawvel thil chhui miten hun rei tak hlawhchham titih a an lo zawn reng thin, “Isua wine inna no,” an tih “Holy Grail” chu historian ten an hmuchhuak ta tih an puang heu mai!

Spanish ram pakhat, Leon an tihah chuan biakin lian zet mai, San Isidro Basilica an tih chu a awm a. Han sawi tel zuai ila, Catholic biakin-te hian kohdan hrang an nei nawk hlawm. Entirnan, Cathedral chu Bishop awp/thuthmun biakin sawina a nih laiin, Basilica erawh chu Kristian thilah engemaw tak pawimawhna lo nei tawh thin/nei mekte sawina a ni a, a hming hi thlak theih pawh a ni lo a ni. Engpawh nise, chumi San Isidro Basilica-ah chuan museum a awm reuh a. Chutah chuan mi tlawh tam em em loh mai wine inna no, rangkachak leh lungmawi (agate & onyx) a thuah chu a awm a. Historiante’n lehkha pawimawh hrang hrang kum tel an neih hnuah “Hei ngei hi Holy Grail chu a ni e,” tiin an puang ngam ta a ni.

null


Isua hmui khan he no hi a si ngei em tih tumahin an fiah thei tawh lo tawp ang tih chu chiang saah ngai ta ila. Chutih karah chuan tun hma kum 100 tam lo bo tawh, Kristian hmasa ten ‘The Holy Grail” an tih kha a nih ngei erawh an chiang ngam ta-in a chhuitute chuan an insawi a nih chu. Tun hma atangin Holy Grail ang a sawi 200 chuang a lo awm tawh thin a, mahse chu’ngte chuan fiah an dawl zo thin lo va, tun a mi erawh chuan Kristian hmasate lo sawi thin ngei kha a nih fiah dawl zan a hriat a ni ta thung.

Holy grail ni a hriat chu mi hrang hrang kutah a awm hnu-in Muslim hovin King Fernando I a kutah an hlan leh ta a, chuta tang a hemi hmun a awm thei ta niin an hmuhchhuah ziaktu, historian pahnih, Margarita Torres leh José Ortega del Río te chuan an lehkhabu chhuah thar, “The Kings of the Grail,” ah chuan an ziak a ni.

Chhiar belh duh tan: http://nypost.com/2014/03/31/historians-claim…Holy-grail/


Chi

$
0
0

CHI hi hrelo he khawvel mihring zingah hian kan awm awm love. Engtik lai atang tawh khan nge mihring te hian Chi hi kan ei tan tih hi chhui a har tawh viau anga. Tunlai khawvelah chuan tunlai khawvel thiamna nen Chi hi an la chhuak tawh mai a, leilung atanga lak chhuah a khawl a tih thianghlim te a awm a, chutiang Chi an lakchhuahna chu ‘Salt Mines’ an ti a kan Mizo tawng chuan ‘Chi khur’ tihna mai a ni. Tin, Chi hi tuipui tui al an ten’ khang atang pawhin an siam bawk thin. Mizovin Chi-khur kan tih ve thung chu tui al, leilung atanga Chi (sodium chloride) pai tam bik hi lui angin emaw, sih ang deuhin emaw a awm thina, chung chu ramsate pawhin an tlan thina. Chutiang tui al chu kan pi leh pu te khan zan riak buhfai te kengin ni tamtak riahchilhin an ‘teng’ thina, bel te an la neih thaloh avangin tam an teng chhuak thei ngailova chuvangin Chi kha an ngai hlu em em a a nazawng pawhin an ei phal lova hetang a hih avang hian Lal te kha chuan an lo hnianghnar deuha ‘ Lalber bai al liak pha’ tih tawngkam te pawh Lal mitha chin sawi nan a lo chhuah phah ta a ni. Tin, ‘chibai’ tih te pawh in duhsakna tawngkamah tun thlengin kan la hman tak zel hi. Tin, hmanlai khan ‘chikhur’ inchuh vang hian khua leh khua te pawh an lo indo phah hial tawh thin a ni. Hmanlai Rome sipai ho te pawh kha an hlawh hi Chi in an pe thin ni a sawi a ni bawk. Heng bakah pawh hian tuifinriat kam khawi emaw laiah te chuan chi lung ding khawn eih-uaih te pawh an awm ve bawk thin.
Kan Bible ah khan Lota nupui chu Sodom khua tih chhiat anih khan Pathianin hnunglam hawi lo tura a tih chu awih duhlo in hnunglam a hawi lui a chi khawnah a chang ta tih kan hmu a. Mi tamtak chuan he thil hi tak tak ni theiah an ngai tlat lo mai a. Khawiah mihring nung tha lai chi khawn a va chan ngawt thu a awm lo an ti ve deuh ani.

Dead Sea kam velah khuan khuarela amaha insiam chi khawn mihring chen chen a sang ding a tam em em mai a, chung chi khawn ding awm beh chhan chuan Lota nupui thawnthu hi hmanlai hun khan an siam a ni ange tiin Bible sawi nep tum tu te ho chuan tanchhanah an lo hmang thin a ni. Mahse 1998 khan Illinois a Northwestern University a an chemical specialist Dr I. Klotz-a chuan Lota nupui kha tunlai a “Greenhouse effect” kan tih ang chi vanga thi a ni a ti ve tlat mai le.

Amah Dr Koltz-a chhut dan chuan khatia Lota nupui khan hnunglam a hawi khan midang aiin a hnufual deuh anga, Sodom khaw kang atanga mei sa lutuk mai hu, radiation leh carbon tel khan a rawn tum ta hlup mai anga, chu chuan a taksaah khan chemical reaction nasa tak siamin, a taksa chhungah chuan calcium awmsa leh carbon dioxide chu in chawhpawlh (chemical reaction) tir in chumi chuan chawp leh chilh in chikhawn kan tih ang chiah hian a chantir ta a ni ang a ti ve tlat mai.

Ni e, Lota nupui kha chu chikhawn tangkailo chi ah a chang ta mai kha a ni a, liah pawh a liah tlak in kei chuan ka ring meuh lo pek a. Chi hrim hrim hi thil mawlmang tak, tangkai tak si, he khawvela mihring te a tel lova kan awm theih loh a ni tlat mai. Mithiam te chuan ni eng hi mihring te leh nungcha tinreng te tana a tangkai zia te, a tel lova kan awm theihloh zia te, tin, pawisa a lei tur ni ta se a man a to tur zia te hi an sawi fo thin a, mahse a tel lova kan awm theihloh Chi erawh hi chuan tu sawi mah a hlawh lo.

A tel lova nikhat pawh kan awm theihloh Chi hi a lak chhuahna, a tihfai na,a fun na man zawng zawng han chhut chuan tunna kg 1 kan leina man hi chu a tlawm lulai hle mai a. Hman deuh a chi a vang dawn an han tih zet kha chuan a ram pum buai khan kan buai a chi 1kg te pawh cheng 400-500 chuang chuang a lei pawh kan tam a ni lawmni kha. Chi man to lei khawl ho te khan an liak zo hlawm tawh angem aw…. Heti khawpa thil pawimawh Chi hian kan chawhmeh tinreng a tih tui mai bakah tangkaina dang a ngah nangiang mai. Pem sil nan te, hritlang hrawk na han thuah nan te, pum nuamlo a han in atan te, thil chhe mai tur han vawnthat nan te hian Chi hi a tangkai em em a, Khual khua atanga sa dar lian lenglawng hawn tur nei tan phei chuan chemte hriam in sa chu han hrut kak hlawih hlawih mai ula, Chi hian han phul bawrh bawrh ula, a chhe mai mai lo ania.

Hetiang khawpa thil tangkai, kan nitin nun a kan mamawh em em, Pathianin leilunga a lo dah tel a thilthlawn pek kan dawn te zinga tangkai em em si hi inti thlarau mi eng ang pawh hian Chi avang hian vawikhat pawh lawmthu sawi nachang hria lah hi kan awm der bawk si lo. Mizo pa in kan chawhmeh duh ber mai sa pawh hi Chi tel lo chuan tuina a nei lo. Krismas ruai ah bawng sa, vawk sa, harah belpui nen ur mup mup mahila Chi tello chuan’khuang lova chai’an sawi ang chauh ani.Tlangram lui sanghah-te, len a man hlim ngei mai, lui kam a mau thei a han chhum hmin pawh hi a tui zia Zopa hrilhfak a ni a, mahse Chi tello chuan Pu James Dokhuma(RIP) te pawh kha rawn tho leh mahse tawngkam khat pawhin a tuina sawi tur an hre hauh bik lovang.

Anih leh Chi chanchin kan han sawi ta duah a he ‘Chi’ atang hian enge zir chhuah tur kan neih lam i lo thlir ve leh thung teh ang. Heti khawpa tangakai, chawhmeh titui si hi a ei tu te chuan chu Chi chu ava tui em tiin tuman an fak ngai lova, chu sa chu ava tui em an ti hlauh zel. Hetiang khawpa thil tangkai si fak hlawh si lo chu Chi hi ani tlat mai. Lal Isuan amah zuitute mawhphurhna thu a sawina ah chuan’Lei Chi in ni e’(Matthaia 5:13) a ti mauh mai le. Hetah hian Lal Isua hian Chi tangkaina kan han sawi tak te kha hre rengin he thu hi a sawi niin a lang. Chi chu tangkai teh mahsela, a chhawr tu ten an fak ngai lo hle a, mahse fak hlawh lo chung pawhin a tangkaina a bo chuang lo. Chutiang chiah chuan Ringtute pawh hi Chi dinhmun ah hian kan ding tih hi kan inhriat angai a. Mi te nun chhe tawh leh beidawng tawh ti ‘al’ tha leh tur te, mi te nun a beiseina thar leh hlim na leh malsawmna thlen tur te hian Chi ang chiah hian chawimawi leh fak beisei hauh lovin, chawhmeh ti tui tura Chi amah a ral thak ang hian Ringtute pawh hi chawimawi leh fak hlawh leh beisei miah lo hian kan ral thak angai a ni tih Lal Isua hian min zirtir a lo ni reng mai alo ni.

Chi hi a inti Chi chuang lova, Chi a ni tawp mai a, a tangkai tur angin mihring te tan hian a tangkai ve mawp mawp mai ang hian Ringtute pawh hi ‘inti ringtu’ kher lovin ringtu nun in kan nung chho tawp mai tur a lo ni reng mai a.’INTI’tih a tel reng reng hi chuan engmah hi a lo fuh tak tak ngai lo a ni.. Inti hmeltha an hmeltha tak tak ngai lova, inti fel pawh an fel tak tak ngai lo. Inti Saptawng thiam in an thiam tak tak ngailova, inti fing pawh an fing ziktluak ngailo. Inti ringtu tha pawh hi an lo tha ziktluak thin lo. Chutiang chiah chuan ringtute pawh hi inti ringtu nun a nung lovin, Chi hi a inti chi chuang lova, a nihna tur a ni tawp mai a, a tangkaina tur angin a tangkai in alo ral vek thin ang hi kan ringtu nun pawh hi a lo ni tur a ni tih hi Lal Isua hian”Lei Chi in ni e”a tih hian min zirtir a tum ani tih hi hre thar leh ila. Mi dang te tan chawimawi leh fak beisei hauh lovin nung ila, Chi pawh amah a ral thak a a tangkaina diktak chu a lo langchhuak thin ang hian ringtute pawh hi keimahni lam kan ral thak hunah kan tangkaina diktak chu a lo la par vul ngei ang le.

Tin, Lota nupui tehreng pawh kha a eng ang dan pawh chuan Chi khawn-ah chuan lo chang pawh nise khatiang a Chi-khawn a a chan nachhan kha chu Pathian thu pek, hnung lam hawi lo tura a tih chu a zawm duh loh vang in thihna tawkin Chi-khawnah a chan phah ta a ni a. Heihi alawm kan Lal Isua khan ringtu AMAH zui tura inpe tawh te tana hnunglam hawi leh a hlauhawm zia sawi nan leh a tehkhin nan Chanchin tha Luka ziak 17:32 ah ‘Lota nupui hre reng rawh u,” ti a min lo chah lawm lawm ni.

“ Tupawh leilehna a kut nghata hnung lam en chu Pathian rama mi ni tlak a ni love” (Luka 9:62) Pathian ram mi kan ni tlak takmeuh angem…???

BigDaddy Hmahmatea

Kulikawn

*CHI tih hi hman deuh khan ka ziak tawh a, diktak chuan ka Pu Sangzuala Pa (Dengchhuana IAS) chatuan ram min pan san ta kuthnu ka cheibawl a ni tih pawh ka zep lem lova. Tihian keima version in a kuthnu la chhawm nung tel tho si in a la chhiar ve lote tan ka rawn cheibawl tha leh a ni e.

Induhna nei ve teh ang u!

$
0
0

Aizawl a veng thenkhatah chuan, hmun tam tak mai, hmun 73 emaw lai chu ‘slum area’ ah an puang a ni awm e. Tute han tih vel nge ka hre lo va, eng chin nge slum area a puan theih chin pawh ka hre chuang lo. Mahse, kei a hmuh ve tawh chin vairam a slum area nen a han enkawp chuan an puan tak hmun pahnihte hi slum area a han puan chiah ka hmu thei lo a ni. Sawrkar sum hmuh duhna vang a hetiang a puangta mai hi nge an nih a, slum area (India in a tih ang) an tling tak tak zawk ni ang le aw? Slum area han neih ngawt maite hi keini Mizo-te tan chuan zahthlakah ka ngai ve tlat. Tun hma kha chuan, “Mizoramah homeless leh kutdawh kan nei ngailo,” tiin kan chapo ve thei hle thin. Tunah chuan kutdawhna chi tinrengin kan kut kan dawh vek tawh ni maiin ka hria a, pawi ka ti hle. A nihna tak hria ilang chuan mipui hi thinrimin kawng an zawh mup mup tawhin ka ring. Diktak chuan “slum area” ah hian mi pangai inti tan chuan nupui/pasal pawh zawnna chi niin a lang lo va, neihna tlak a ngaih pawh niin ka ring lo. Hmun tawp leh hnawk, chutiang a mi rethei berh uchuakte chenna hmun sawina chu a ni. ADB atang a sum hmuh beisei vang a an puangta mai hi mak ka ti a, a zahthlak ka tiin pawi ka ti takzet.

Mi sawi ka hriat thin dan phei chuan, ” BPL ni tur khawp a thawkchhuak tlem nilo pawhin BPL angin an inziak lut duh.. sawrkar sum an beisei duh vangin,” tih thlengin ka hria a zahthlak tak niin ka hria. Mahni a thil tih tumna, hmasawn tumna a awm lo va sawrkar a kan innghah rikngawt chuan hmasawnna leh changkanna tak tak kan thleng thei ngai lovang. A state zawng pawhin kutdawh kan ni kumkhua ang.

Tun hmalam a kalo sawi tawh thin, “ILP nei tur hian vai ho hi Mizo tu emawin a sponsor a ngai a, chu pawh chu a sponsortu hna a thawh chhung chauh a tan a ni thin. An hna an zawh hman loh chuan pawhsei sakna a sponsortu khan a dil sak leh thei thin. Tun a Zion street vel a vai piangsual kutdawh ho huangtau tak tak te khian ILP an neih ka ring lo. An nei a nih chuan tu sponsor nge an nih, tu tan a kutdawh nge an nih hriat a chakawm thin hle. Hemite hian kan kawtthler ti tawp zualin phalna nei bawk lovin kan ramah kut an rawn dawh niin ka hria. Thu neituten enfiah thin sela a duhawm ngawt mai,” ti a ka lo sawi ve thinte kha ka hrechhuak rum rum. Engemaw ti zawng takin kut dawh ve ve ta chu diklo tak a inziak khawngaihthlak a, Mizoram sawrkar-in state chhung developna tur a vaiho hnen a a kutdawhna pawisa lo beisei ngawtte nen an danglam bik vakin ka ring lo.

Pride tal hi chu I nei ve teh ang u, Mizoram tan!

Saikhumphai-bawk Chungchang Kha…

$
0
0

Ka mi lohna a rei ta a niang,ka bo huih mai.

Saikhumphai leh Vaphai khaw inkara buaina a chhuah hma kar khan Vaphai ah ka chho a. Tichuan kha tiang thil kha athleng ta rup rup mai si a. A pawi in, a lungchhiat thlak em em a ni. Ka mit ngeiin ka hmu ve a, ka tel ve bawk a (Vaphai khua ni ve miau hek). Post hlui khatiang inziahna kha ka’n hai kual a, ka hmu nual mai. Ziah ve a tulin ka hre tlat ta a.

Hemi issue ah kher kher hi chuan Vaphai kan thiam lo hmasa a ni ti ila a sual lo ang. ‘In khua ni si i va tan lo ve’ min ti mai thei, kan sawi zel ang.

Saikhumphai hi (Keini Vaphai ho chuan Saikhumphai-bawk ti ngat in kan ko) a dinna a reilo. A din tandan chu sawi vek lo mai ang, a sei dawn lutuk. Vaphai khua, leilet a hnathawka riak thin ten an din a ni. Khua a ni lo, bawk a ni. Tichuan hun alo kal zel a, mi an lo pung ve zel, khawchhak tlang dung a tang kan unau te an lo pem khawm a, Vaphai atang ngei pawh zuk in bawk an awm ta (Vaphai atang an pem lo a, an in sawn mai a ni. Vaphai veng pakhat ang a ni). Tichuan VC hran ngiat tham te an lo awm ve ta reng mai. Hetianga mahni in relbawl hrang duh a an awm hi ka hriat sual loh chuan 2003 vel a tang a ni a. A mei zang hlap tu ber hi kan khaw pa ngei mai Pu. Lalchawivela a ni. Mahni in lak hran duhna an ti lang lian telh telh a, party lam atang eng tin tin emaw politics khelh nan an hmang a, MNF VC kan neih laiin politics khelh nan kan indan tir ang che u an lo ti pek emaw ni, chu document ngei chu a ni court-a Saikhumphai-bawk ten an lek lam viau kha. Tichuan Vaphai khaw mipuite chuan kan hotute tih dik loh chu kan tuar ta zel a ni. Hetah hian in thupsak a, kan thiamna ngawr ngawr chauh sawi ka tum lem lo a, dik lo chu a dik thei lo miau si hek!

Vaphai khua te hian kan in rawt phur a, kan khaw veng pakhat kan zu hal hluah ringawt a ni lo a, rei tak atanga in mun tawh, khaw chhung mipui ten thaw dep dep a kan thlir a ni tih min hriat pui ula a tha khawp mai. Hetiang hi a thleng thei tih an hriat avangin Val upa chinchang hre deuh te khan min lo hup bet hram hram a, zawl an lo dawh hram hram a ni zawk a. Zawl dawh zawkah kan tang char char a, a te zawk Saikhumphai-bawk hian min vo kher kher zawk titih ta mai. “Vaphai khua hian an ngam tak tak lo ang” an ti a nih mahna. Khawchhak lam unaute, helaia Saikhumphai-bawk a rawn pem te hi atlangpuiin tlawmngaihna ah an hniam em em a, Vaphai khaw ram kang ah te hian kangmei min ven pui a min thelhpui awm hi ka la hre lo reng reng mai a, an veng chhak lawk te pawh kang se, an tana a hlauhawm lem loh chuan an thlir vel mai mai a, sangha lah nise Tiau dung tluan an suar tluan a,an vai zo. Kan naupanlai (ti ve khanglang ila, a la rei lem lo mahse chuti chung pawh chuaan…) a ngaw khep khup, zawng rual pawh kan hmuh sup sup na Tiau kam ngawpui te kha min tuk darh sak zo a, thingzai a tan tam tak an kit bawk a. Khaw hmangaih tak rilru atang chuan a na ve em asin. Khang ho kuta Vaphai khaw ram tha lai tak mai, leilet hmun leh thlawhhma atana tha lai han pek birh kha chu kan phal bik thlawt lo a ni. Mahse kan tuhrah kan seng kha a ngai ve miau si a. Border Trade te Saikhumphai a dah tura tih a lo nih khan, Saikhumphai-bawk mite nena buaina kan neih avangin Farkawn khuaah Trade center kha sawn mai thei dinhmunah a awm ta mai a. Khami rilru na kha tam tak an awm bawk a ni.

Tichuan tha takin kan indawr chho anga, an ni pawhin zawl an dawh ve ang a, Vaphaiah lo chho in kan cheng ho anga kan tih laiin kawhmawh an bawl leh ta a. Court ah an zual ko a, rambuai hma atang a kan awmna a ni tih ang zawng a thu an han vei vir te kha chuan tlangval thin a ti sa a lawm. Tichuan 2012 khan Vaphai khaw thinrim chuan an in zu thiah tumin a khaw nawtin kan chim thla a, a hnarkaitu in 3/4 vel chu kan zu thiah sak a, in halna em chu a thleng lo. Upa te khan thalaite kha min beng dai hram hram a, IR ho an lo duty bawk a. He mi tum pawh hian ka tel ve nghe nghe a. Tha taka sawi laia an awih duh loh avang khan kan zu rik rap ve a ni. A khaw mi tam zawk te chuan bawk atang a Vaphai khuaa rawn insawn chu an hreh lo, mahse an hotu deuh te kha an hmaizah a ni chek ang chu in 2 vel bak an rawn in sawn ta lo a. Court ah an appeal leh ta. 2013 kum tir ah khan Court thu a lo chhuak a, hnehna an chang ta mai. Khatah tak khan a ni Vaphai tlangval thinrim kan in veng seng ta lo a ni. Court-ah Bawk mite nen chuan kan in khing ta a, khati khawp khan document kan nei tha a. Kan dinhmun a that fe zawk lai a, Vaphai khua min king thla tawp thei kha mipui mak tih a la ni reng. Rilru a na bawk. A thawh hnih nan Bawk lam panin a khaw nawtin kan chim leh ta a.

Tlangval chakvak te ruang chaicheh in khua kan lut a, IR te leh kan nula ho lo in dan buai lai a in lo thiah zawh vek kha kan tum ber a. Upa lam leh nula te kawng pangngaiah IR ho nek thla turin an kal a, tlangval ho khua kan luh hma chiah khan nula ho te thawm leh tear gas puak ri khan Vaphai khaw tlangval thin tawt a ti puak a ni ber ang chu, thil duhawmlo tak kha kan lo ti ta a. Khuaah chuan Bawk mi sa tu mah an lo awm lo a, an hlau an lo tlan bo vek a ni. In inhnaih te te a nih hlawm avang khan an zirlaibu, Bible leh an thawmhnaw te, an bungbel te kha theh chhuak ve mah ila a hliau kang vek tho a. A rapthlak em em, tih bak chuan sawi ngaihna a awm lo. Sawi tam lo ang. Vaphai khaw nula te, tlangval ai mahin an huaisen a ni. Fak an phu.

Thir hi a lin laia den tur a ni a, hmana a awlsam lai khan kan khawtlang hruai tu te khan a na chang hriain ro lo rel sela chu hetiang hi a thleng lo ang. Tin, a nih tur ang ang a ni tawh a, Saikhumphai-bawk a hruaitu (mipui thlan an ni chuang lo a, hotu awm a awm ve tawp an ni ber) te kha in phah hniam in Bawk atang Vaphai-ah khan rawn insawn chho mai se chu eng mah athleng lo ang. Sorkarin transportation a tum vek dawn a, tin, sawrkar atanga compensation kha atlem an ti a nih chuan demand belh in Vaphai khua te phungbawm ah sawm se, inpui tawn ila engkim hi a tha mai tur. Thuneihna duh lutuk avang in nu nau ten an tuar ta vak mai a, a pawi tak tak a ni. Vaphai khua hi khaw sual tak kan ni lo a, ramri dep a awm kan nih avang erawh chuan chanchin tha vaklo hi kan nei ve zauh zauh a ni.

Khatia kan buai lai khan sawrkar atangin Saikhumphai-bawk mite chuan ration an dawng a, Vaphai khan chaw nghei a dah chu a tum bik lo. Mahse, thil kan ti ro ro tawh a, Bawk a awm tir loh tawp law law kha Vaphai hruaitu te duhdan a nih avang khan an hnena tanpuina lut turte kha an dang ta a. Chutih laia Farkawn khuain Vaphai khua pawh rawn eih lo a an lo zu che ta mai kha, Vaphai khua an zahlo hle a ni. Thil atir atanga min hriatpui vek tu te kan khaw thenawm an ni a. An politics ah chuan Saikhumphai-bawk an hmangaih em em vang aiin, Border Trade an khuaa a awm theih nan Bawk-a mite hi chhuak lo se, buai reng se. Keiniin Trade Center hi chang ila, tia an politics khelhna a ni mah zawk. A hmuna cheng ka nih avangin he thil hi chu a chiang khawpin ka hria. (Farkawn leh Vaphai hi chu khaw iner tak kan ni ve hrim hrim a)

Ka sawi hmaih hauh loh tur chu hotute hi an pawimawh a. Khaw mipui/ram mipui te dinhmun hi an kutah a awm a ni. Tha leh dik taka rorel mai hi a tha a. A chang te chuan inphahhniam a ngaih changte a awm ve fo a ni. He thilah hian Vaphai mipui kan thiam lo a, Bawk hruaitu te pawh an thiam lo. Lungrual taka awm ho hi a tha ber a. Vaphai khaw mawng ka hlim deuh a nih pawhin ka hmuhdan ka ziak a ni ve mai a. Thupawi a nih em ka ring lo. Mimal ngaihdan ka rawn tarlang mai a ni. Vaphai khaw mipuite hian min tawmpui vek kher lo ang. Tumah ka tih chhan lo tiin ka’n in tlawh khalh sa ange. Saikhumphai-bawk mipui te nen hian kan inhaw hran chuang lo a, kan la in kawm bawrh bawrh a. Bawka kan kal chang pawhin chawthing kan zen rawk rawk tho a ni. An ni pawh an rawn bazar a, tumah kan in enhrang chuang lo. Vaphai in an chunga an thiltihah Bawk mite chu an rilru a na in engemaw chenah Vaphai pawh an dem ngei ang. Vaphai pawhin heng thleng thleng a kalpui ngaia Bawk mite an awm hi an puhmawh ngei ang. Mahse, a mimal takin inhuatna pakhatmah kan nei lo a. A hma ang takin inpawh tawhlo mah ila, khaw khat kan nihna leh a thlum a al ei za kan nihna hian kan in huat phah reng reng lo tih hi Mizo mipui te hian min hriat sak hlawm dawn nia.

Thlangdar thah dan!

$
0
0

Thlangdar hian kawng chi hrang hrangin mihring nunphung a ti khaihlak ve thei a. An ninawmna ber chu huan thlai leh theite an tihchhiat thin vang a ni bawk. Entirnan, Mizoram angah chuan serthlum a rah a a hmin tak tak hmain a tui an zuk ta thin a, chutiang chuan serthlum rah tam tak a ti tawih a, ei tling lovin kung tam tak an chhuah thin a ni.

United States-ah hian Japan emaw China atang emawin bungraw lakluhna (packing crate) a lo awm palh ni ngei tur chu kum 1998 khan Allenton khua, Pennysylvania state-ah hmuh hmasak ber a ni. Chumi chu an hmuh hmasak a ni nangin chumi chinah chuan rannung ninawm tak US khawmual pumpui maiah anni ve ta a ni. Han sawi belh lawk ila USA ah hian Asia ram, Mizoram ang a kan thosi-ngalsang (Asian tiger mosquito) ang hi thlangdar ang tho va lak luh palh niin, kum 1980′s chhova rawn ken luh palh bawk a ni. Vanneih thlak takin malaria a awm lo hlauh thung.

Engpawh nise, thlangdar hian hmun lum an ngaina em em a, khawvawt zual erawh an tuar thei miah bik lo va an thihpui vat mai thin. Chutiang chuan khawlum lai, nipui lai chuhin (ti mai ang) nasa takin an inthlahpung thin a, thlasikah chuan hmun lum zawngin, “a lai lum lum tawnah,” tiin zah hre heklo, mi in chhungah luh phet an tum tawh mai thin a ni (US-ah).

Chutiang teh hrep a ninawm leh thlai tichhe nasa an nih takah chuan a thahna hlo chi hrang hrang an siam chhuak a, an hralh thei hle bawk awm e. Mahse, rannung thahna hlo reng reng hi mihring tan a him biai a la awmlo ni ngei tur a ni, mithiamte chuan research an neih chhunzawm zel tho va. Tichuan tunkar awmta mai khan radio leh TV-ah chuan Virginia Tech. lam mithiamten mihring tan a hlauhawm si lo leh khawvel a tihrem tumna lam siam tawh zawng zawng aia tha an hmuhchhuah thu an puang ta a ni. An hmuhchhuah chu a holam angreng khawp mai a, mahse “a tha ber” an tih tlat chu! Kum hnih research an neih hnuah dawr a zawrh aiin a let 14 laiin a thawk tha zawk niin an sawi.

A pan of soapy water under a desk lamp attracts and kills 14 times more stink bugs than commercially produced traps that can cost as much as $50, the study finds. The study was conducted in 16 houses over two years.”

Chawhtawlh emaw-ah sahbawn leh tui chawhpawlh chu an dah tling luau mai a, chumi tui tling luau-ah chuan eng (light) an chhuneng a, a tukah an han en leh chuan thlangdar tam tak an lo tlahlum phung mai a ni. Mizoram-ah hian huan nei, thlai tam tak thar thei turin thlangdar vang a thlai chan teuh an awm thinin ka hria. Hetiang thil awlai angreng tak hi tih ve chin atan a tha ka ti mang e aw. Mizoram tan a a harsatna tur chu entirnan, serthlum huan nise, eng (light) siam nan electric generator emaw inverter emaw neih a ngaih ka ring.

Chhiar zau duh tan:

BEIDAWNNA RUAM ATA BEIDAWNGTE ṬHIAN AH

$
0
0

BEIDAWNNA RUAM ATA BEIDAWNGTE THIAN AH

- H. zate

- Hmar Run,

- Ni 25 January 2014

.. An han pawt a motor atang chuan kan thianpa, ka thenawm a awm chu an rawn pawt chhuak a, Ka en vung vung ringawt a, ka thianpa pui rauh chuan “ engnge I en reng a, man rawh. A rit ania,” a ti a,ka man a, ka tham ve ta nawk nawk a. Thisen a chhuak hnem em em mai a, a taksa ah pemlo lai chu a awm zeuh zeuh a ni, a buaithlak ngei mai. Ngam leh ngamlo chuan ka dawm ve a, a tawpah phei chuan ka kuta hliam awm chu theihnghilhin ka kuah ve ta nawk nawk mai a, a thisen chu ka kutah chuan a luang ngaih ngaih a, hmuh a hreawm kher mai. Damdawiin lamah kan phur phei a, mahse, awmzia a awm tawhlo, kan thlen aṭang a darkar chanve a liam chuan kan ṭhianpa chu a taksa kan bulah awm mahse, amah a awm tawhlo. Hrilhai takin a ruang chu kuangah khungin Ambulance ah kan hlang a, H.S.A hruaituten an thlahliam ta a. Ka ṭhianpa pui roh chuan “Engvanga khatia intihhlum tum ta mai nge aw!” a ti a, chu chuan ngaihtuah a ti thui ta hle mai.

Chumi hnu thlahnih thum velah chuan nidanga hritlang pawh nei ngailo kha ka khua hi a sik deuh ser ser reng a, chumai bakah ka awmte nain nidang ka hriat ngaihloh natna mak deuh deuh hian ka na ta fo mai a, damdawi ka ei pawh chuan awmzia a awm tehchiamlo a , ka chauh phah zawk emaw tih mai turin ka chau tial tial ringawt mai a.

Ni a sa tha velvawl khawp mai, blood donation camp neih dawn vangin nuamsam vaklo leh phurlo fe chuan college lam ka pan a, Gate ah lutin Kan College campus ka lut a, Ka Ṭhiante chu anlo zi mup mup tawh a. a thenin anlo pe mek bawk a, kan hruaitute chu an buai map map hle mai, Hmar Students Association, Silchar Branch hminga thisen pe tur kan nih avangin hming ziak tawhte an melh kualvel a, chutihlai chuan keipawh chu ka va lut ve a. ka thianpa leh H.S.A Silchar Branch a Hruaitu ni bawk chuan “Pek ve I tum am?”(Pek ve i tum em?) min lo ti var a, rang mangkheng chuan “Pe ve ie, Pasal” (Pe ve e, Mipa) tiin ka chhang a, ka lehkha tur min pe in thisen pe thei tur an ennna hmun lamah chuan min nawrlut ve nghal a. H.S.A hi Hmar tamna ah chuan Mizoram a Y.M.A ai hian an thu a kal zawk a, pawl ang pawhin an en ngailo, thenkhat pheichuan Hmar Hnam a bet tlat ah an ngai ve tlat a. tlawmngaihna thil leh khawtlang thil reng reng chu he pawl, zirlai pawl hian Y.M.A ang hian a thawk mai thin. ka thian dangte pawh anlo awm teuh tawh a. kan han in en a kan nui thu hlawm a. kan pek theih zat tur kan inzawt a, ka thianpa pakhat B.sc (Maths) la chuan “kei chu ball aiah Nurse hnute min hmeh tir dawn chuan Rambo Polythene khat pawh ka pe thei ang!”a ti a, chu chu kan nuih pui ta reng a,Kan hming, kan Phone no leh class leh awmna te kan zia a, lehkha himin pe a, a pekna hmun torah kan lut ta a. kan han pe ta a, khawilama Khawilama Nurse Hnute, hriau lianpui leh Bengali vai pachal dum deuh chu kan hmachhawn run hlawm a, ka bul lawka pe ve B.com (Accountancy)zirlai chuan “Kolasib a ka pek lai kha chuan a nuam mawle, Nurse Nula hmeltha deuhin min chiu a, tunah hi chuan mipa anih vang nge ana bik riau in ka hria’ ati a ka veilam a mu ve Ka Thiannu Puii chuan “In lerh em mai, chutia hmeichhe chiu induh chuan keimah hian ka rawn chiu dawn che u mi?”ati a, kei lah pek chuan “Min han chiu la, ka chiu ve sawn mai ang che, ka awmhnuaiah I thaw hak mai tur ania” ka ti a, kan nui dar dar a, kan hriatloh hlanin thisen chu kan pe zo a, eitur tuihnai tak tak min han hlui kha chu nuam kan ti tlang ngei mai. Kan thu ber emaw tiin kan dil belh hlawm a, kan zinga hmeichhe awmchhun pawh a hlimin a phur phur ah atang a, nuam tak ani.

Kar hnih a liam a, ka thaw hi a hah deuh a, ka chau deuh ngawih ngawih a, thisen ka pek hma thlakhat vel atangin ka khua hi a sik ser ser reng a, damdawi ka ei lahin awmzia a awm chuang silo. Inrinni zan ani a, ka thianpa, H.S.A Silchar Branch a kan General Secretary ni bawk chuan min rawn phone a, ka nambar min rawn zawt a, “Ka nambar I hriat vang ani lawmni min rawn phone a, eng nambar nge ila duh cheu a?” Ka ti hû a, ani chuan “Thisen kan pek lai a card an pek che a Nambar inziak kha mawle?”ati a, “ë, e,” tih pah chuan ka han en a ka hrilh ta a, “Thiana, I thisen a thianghlimlo, Blood Bank a kawl tlak anilo.”a rawn ti ta mai a, mak ka ti hle mai. A awmzia ka hrethiamlo. Ka zawt a min hrilh duh bawk silo. “I Hriat tamloh a tha zawk” a ti tlat a hreawm ngei mai. Ka in ngaihtuah a engnge ni ang aw!”tiin ka ngaihtuah a, ka suangtuah thiamlo. A hnu ah chuan ka thianpa vêk chuan min rawn phone lehin ‘chhangthawp i ei nasa lutuk a, i thisen ah chhangthawp an hmu a!! ‘a ti a, kan va han nui nasa tehreng em. A tawpah chuan ‘tak tak chuan, blood bank lamin an rawn phone a, i va kal a ngai, engvanga ka nambar hi lo dah ve ngawt nge i nih a?’ a ti zui a, ka va kal ta a, ka rinloh deuh in min lo zilh a, min fuih bawk a, ka thisen thianghlimloh chungchang min rawn hrilh ta a, HIV Positive ka lo ni reng alo ni!. Ava na em! Ka kun ngaih a, engdang ngaihtuah zai ka rel theilo. “Engvang nge? Engngatinge? Engtinnge? “tih chu ka zawhna lian ber ani. Ka thiante tamtak ngaihzawng nei, nulat tlangvalna kawnga tlan a, zu leh ruihtheithil ti an tam tehreng nen engah nge kei kher? Tia inngaihtuahin ka inzawt a, ka mitmeng a ä ruai a, tih tur ber pawh ka hrelo. Ka thiante vei tur pawh in ka ruat ngailova , ka phal bawk hek lo. Ka thiante leh ka bula awmte tan pawh a ka ruat ngailoh chu ka chan ah a thleng ta si. Kha zan kha zan ka lo hman tawh zawng zawng ah chuan zan lungngaihthlak ber ani hial awm e. ka mangang lutuk chu ka thiannu Puii inah ka va kal tawp a, henu hi thian tih ah ka Bialnu anih zawk chu. Kawngka alo inkalh a, kawngka ka kik a,a rawn hawng a, “zan zanah engnge i rawn tih a” ati a, engmah swi tur ka hrelo ka kuah a, ka mittui a far zawih zawih a, “ka rilru a na”tih chiah ka sawi thei.

chhiarzawm turin

http://hzate.wordpress.com/2014/01/25/beidawnna-ruam-ata-beidawngte-thian-ah/

Mitthi vanramah an kal nghal thei em?

$
0
0

SETANA hian a hming a pu zo hle. A hming awmzia chu– dodal emaw ep (Adversary) tihna a ni. Genesis 2:16-17 ah chuan Lalpa’n mihring hmasa te hnenah chuan huana thing rahte chu an ei a phalsak a, phal loh a nei a ni tih pawh kan hmu. Mahse, Setana, a hming pu zo tak chuan– Genesis 3:1-4 ah khan DAWT hmangin a ep ta chiah reng a nih kha.

Hebrai 2:14 kan chhiar chuan, “Tichuan, naupangte hi tisa leh thisen changte an nih hlawm avangin, amah ngei pawhin chung bawk chu a chang ve ta a; thihnain thihna thuneitu (chu chu Diabola a ni) a tihboral theihna turin” tih kan hmu a. Setana chu DAWT PA (Johana 8:44) a ni a, THIHNA THUNEITU (Hebrai 2:14) pawh DIABOLA a ni tih chhinchhiah hmasa ang che.

Le thupuiah aw…

I Petera 4:11 kan chhiar chuan, “Mi tupawhin thu a sawi chuan Pathian thute angin sawi rawh se…” tih a ni si a, Pathian thu sawi inti Pastor, Tirhkoh, Upa thenkhatte hian kan va sawi ta si lo em!!!

I chik ngai em? Mitthi vuinaa i kal changin mitthi vuitu tam takin, “Vawiin hi van kawngkhar a hawn ni– Angel te nen hlim taka Pathian an fakna hun ropui a ni, an awhawm zawk a ni” ti tea an sawi i hre fo tawh ang. A uar zual phei chuan, “Tunah hian Isua awm nghengin an inpawm vawng vawng mek a ni” mitthi chhungte an thlamuan thin. “Vawiin hi a Lalpa hnena hlim taka Chatuana chawl tawh turin a kalna ni a ni” ti an awm chawk bawk.

‘Pathian Thu’ nen a inmil meuh em?

Khawii’lai Bible bung leh changah nge a inziah teh reng? Bible thu ang a nih si loh chuan, DAWT PA chu keimah hi ka ni mai dawn tihna a ni lo’m ni? DAWT PA chu SETANA a ni a, SETANA chu DODALTU a ni si a. Thufingte 30:6 ah chuan, “A thute chu belhchhah suh, chutilo chuan alai lang ang chia, DAWTHEI i lo ni dah ang e” tih a ni si a. I harh em? I harh lo a nih chuan i chhiar nawn leh dawn nia.

Amah Isua ngei khan, Johana 14:2-3 ah thu min tiam a. “Ka Pa inah awmna tam tak a awm a, a awm loh chuan ka hrilh tawh tur che u a ni; intan hmun siamin ka kal dawn hi. Tin, in tanhmunka han siam chuan ka lo kir leh ang a, ka hnenah ka la ang che u; ka awmnaah nangni pawh in awm theih nan” tiin. A awmnaa awm ve tur chuan a lo kir lehna NGHAH THLEN kher a ngai si a– A lo la kir rih bawk si lo va. Eng vangin nge mitthi vuitu tam tak te’n khi’ng khi an sawi ngam tak mai le?

Tuna nuam taka awm tawh te anga sawi hi Bible nen a inmil thei lo va, khawhar chhungte dawtin kan hnem mai a niin a lang ta. Thufingte 30:6 “A thute chu belhchhah suh, chutilo chuan alai lang ang chia, DAWTHEI i lo ni dah ang e” HARH A HUN E!!

Tirhkoh Paula’n I Thessalonika 2:19 ah chuan, “Kan beiseina emaw, kan hlimna emaw, kan lallukhum chhuan emaw eng nge ni le? A lo kal leh hunah kan Lalpa Isua hmaah chuan nangmahni ngei in ni dawn lo’m ni?” tiin a sawi.

I Thessalonika 4:16-18 thuah Paula’n– Lalpa ngei chu ropui taka a lo kal tur thu te, Kristaa thi tawhte chu an lo thawh leh tur thu te leh, keini nunga lo la awm rengate hi boruakah Lalpa hmuak turin chhum zingahte khian lak chhoh (harpazo) kan ni ang a; chutichuan kumkhuain Lalpa hnenah kan awm tawh ang. Chuvangin, heng thu hian inthlamuan tawn rawh u a ti a ni zawk e! Vanramah an kal nghal ngawt thei lo…

I la ring chiah lo em ni? Johana 3:13 hi han chhiar teh. “Vanah tumah an lawn ngai lo, van atanga lo chhuka chauh lo hi chu, Mihring Fapa vana awm hi…”

Thihna leh phuarna ata kan filhlimna tur atana ringtu te’n kan beisei leh nghahfak chu KRISTA LO KAL LEHNAAH CHAUH a thleng kim dawn. I Korinth 15:22-23 en rawh. 15:22 Adama-ah chuan mi zawng zawng an thi thin ang hian Krista-ah chuan mi zawng zawng tihnunin an awm bawk ang. Nimahsela mahni hun theuh zelah; Krista chu thawh hmahruaitu a ni a; chu mi hnua a lo kal lehnaah chuan Krista tate chu. Krista TA i ni dawn em le? tih lai tak hi a pawimawh ber chu a ni zawk.

Thutak –dik taka hmang thintu an awm laiin, sawi derdep thiam pawh chhuan tinah an lo chhuak zel dawn. Thawhlehna chanchintha –uar tak sia hliahkhuh bona tur doctrine ngaihnawm tak tak a la leng zel ang. Kan thih rual ruala LALPA hnen kan thleng zel a nih chuan, THAWHLEHNA hi a hlu nep ve ta ngawt ang le. Chu– HRIPUI chuan a nuai ve che em le?

MIZO PA HLAWHTLING PU F.HRANGVELA CHANCHIN

$
0
0

MIZO PA HLAWHTLING PU F.HRANGVELA CHANCHIN *************************************
Mizo pa, sumdawnna kawnga hlawhtling tak mai Pu F.Hrangvela chanchin hi mi tamtak chuan ka hre hauh lo anga. Mahse retheihna atanga tumruhna nen, taimakna nen a kan Mizopa sumdawnna kawng a kal hlawhtling ber pawl a lo nih dan hi thup bo chi a ni hauh lo ang le.

Pu F. Hrangvela hi May ni 8, 1928 khan Luangpawn khua Phullen khaw bulah lo piangin a pa hi F.Hrangzika ni in a nu hi C. Sekungi a ni a. An unau hi an tam lo hle mai a, pathum chauh ni in amah Pu F.Hrangvela hi a upa ber a ni a. Chhang pahnih F.Hrangkhuma leh F.Laltawnga te neiin an mi lai F.Hrangkhuma hian kum 1947 khan Thingsul-a an awm laiin Aizawl Civil Hospital-ah a boral san a, tichuan a nau F.Laltawnga nen chauh hian an dam ta a. A nau Pu F.Laltawnga hi tunah Thakthing vengah a khawsa mek a ni. Luangpawn khua atang hian Aizawlah a Pu Kima hnenah an khawsa ve a, mahse khawsak te a lo hrasat ve deuh avangin Thingsul lamah an pem chho leh a. A pa hi a boral hma tak avangin Thingsul-ah hian a nu ho hian an khawsa ve ta a ni.

Khatih hun lai khan Thingsul-ah hian Middle School te a awm loh avangin Pu F.Hrangvela hian Aizawl lamah Boys ME School ah pawl ruk a zir zawm ve leh a. A nau F.Hrangkhuma boral lai hian Boys ME School ah a luh lai a ni a, Boys School-a a luh hnu hian Mizo High School an tih mai thin Govt High School-ah khan pawl sarih thleng chu a kal ve nghe nghe a mahse chhungkaw harsatna avangin pawl sarih chu a zir tluantling ta lo a ni. Lehkha a zir ve lai hian an khawsak a harsa ve thei hle mai a, school fee tur pawh a nei ngai lova. A school fee tur tuak nan hian lung phurh te, hockey ball tur tuk te leh mi ekin khur tur lai te in a in hlawhfa chawp thin a ni.

Hetia pawl sarih thleng a zir ve hnu hian Misson Sap ho hnenah khan zirtirtu hna a dil ve ta a. Zirtirtu hna a thawh hmasakna ber chu Thingsul Tlangnuamah a ni a. LP School-ah thawkin hetah hian cheng 12 leh buh phur 12 ( Buh phur khat hi tin 3 a ni) thlakahtah a hlawh ve thin a. Heta a thawh lai hian Selchhingpuii, Hmawngkawn khaw nula nen Pastor Chhawna kutah kum 1948 khan an innei ve ta a. Ani nen hian fa paruk:
1. F. Lalmalsawma 1950-1967
2.F.Lalzarliana 1952-2002
3. F.Lalthakimi 1954
4.F.Lalthazuali 1957
5.F.Laldika 1959-1993
6.F.Lalthazovi 1962 te an nei a.

A nupui Pi Selchhingpuii hi nu taima leh zaidam zet mai a ni a, lehkha zirin ni khat chiah sikul a kal ve a, mahse mahni inzir chawp in ziak leh chhiar a inzir thiam ve a, mi rilru chak leh hriatrengna tha tak mai a ni in thil chhinchhiah thei tak mai leh hmangchang hre tak mai a nih bakah pasalte zah thiam tak, chhungkaw huikhawmtu thatak a ni bawk.

A nupui nena an inneih hnu deuh hian Baktawng lamah Salvation Army ho Middle School hawn tharah thawk tura sawm a ni in a phei leh ta a. Hetah hian hun engemawti chhung Middle School-ah hian a thawk chho ve a mahse amah hian matric te a lo pass lem si loh avangin Primary School lamah a chhukthla leh ta a. Hetia Primary School-a a thawh lai hian amah hian tan a la nasa bawk a, an sikul hian Mizoram pumah pakhatna atanga pasarihna an hauh fai vek a. Khatih hun lai a sikul lam thuneitute phei chuan an ringhlel hial nghe nghe a. Amah hian tan a la nasa a, a zirlai te zawng zawng kha sikul lam a an zir bakah in lamah a zirtir a, an zirlai bu chhung ami kha a by-heart tir vek tawp mai thin a, amahah pawh in an zirlai zawng zawng kha a hre bel in a hrechhuak vek mai thin. Kum 1957-58 khan Basic Education Training te pawh Chaltlangah hian a zo ve nghe nghe a ni.

Hetia sikula a thawh lai hian khaw hrang hrangah an sawn kual ve thin a. Baktawng atang chuan Sateek ah te Phulmawi-ah te, Phulpui lamah te leh khaw dang dangah an sawn kual a. Pu F.Hrangvela makna deuh mai chu hetia an sawn kual ve thin lai pawh hian sumdawng rilru a lo pu tawh teh chek a ni ang chu naupang zirlaibu leh lehkhabu vel te hi sumdawn nan a ak pah zel a, duli lek lek hlep khan a hralh a, henga a pawisa hmuhte hi a khawl zel thin tlat mai a ni.

Taimakna leh tumruhna hi mihringte min ti hlawhtlingtu an ni ve hrim hrim mai a, ani pawh hian he thil pahnih hi a thlachham lo tlat mai. An chhungkua hrim hrim hi mi taima leh tumruh chhung tak mai an ni tih a lanna chu an chhungkua hi chuktuah huan siam nachang hre hmasa kha an ni ve tlat mai a. Baktawnga zirtirtu hna thawka an awm lai hian an in bulah hian chuktuah huan siamin Aizawl lam atangin thlaichi te an la chhuak a. Khatih hunlai kha chuan bawng te kha khawlai velah te an tlat tir mai mai thin a. Khatianga bawng khawlai a tla te ek kha zing karah lakhawmin an in bul huanah chuan terrace te siamin an dahkhawm a, a lo ro dawnah an chek sawm leh vek a, chung chu leitha atan hmangin thlai tha tak tak kha an thar chhuak reng thei a. Zikhlum te parbawr te, knolkhol te leh bawrhsaiabe te tha tak tak mai an thar chhuak a, mullah kan tih ang te phei hi tang phel dawn dawn a sei tha hi an lo thar chhuak thei tlat tawh a ni. Heng an thlai thar te hi Aizawl lamah te phur thlain a hralh a, heng a hralhna man te pawh hi a khawl tha zel thin.

An unau hian hna pawh an thawk rim hle mai a. Kum 1948 khan an unau hian a nu hi lo zau tha deuh mai an vah sak a, chutah chuan buh phur za chuang lai mai chu an thar ta a. Heta an buh tharte hi tin khat cheng hnih zel a hralh in cheng 600 lai mai an lei chhuak ve thei ta a. Hetih hunlai hi chuan cheng 600 chu hlu tak mai hi a ni a. Tichuan bawng te lei in buhfai te an lei khawm a, chung chu an bawng te chu phurh tir in an hralh chhawng leh a, hetianga an pawisa hlep tlemte te lo tling khawm hi an khawl khawm zel a, chutatang chuan zawi zawi in sumdawnna an lo tan chho ta a.

Amah Pu F.Hrangvela hi sumdawng mi tak a nih bakah a nupui hian a puibawm tha em em bawk a. Baktawng vel a zirtirtua a han awm lai te hian dawr te an kai ve thin a. Amah hian chhun lamah a hnaa akal hlanin a nupui hian an dawr te chu a lo enkawl ve a. Nawalh te leh thil dang dang nitin mamawh an zawrh ang chi te chu a lo hralh ve thin a. Lehkha thiam ni lemlo mahse dawr ba te leh an thil hralh ang zat hi chu chipchiar takin a nupui hian a lo chhinchhiah tlap thlap ve thei tlat mai thin a ni.

An unau hian mi buh thar te lei khawl in Aizawl lamahte bawng phurh tirin an rawn zuar thin a. Bawng engemawzat buhfai an rawn phurh tir a, chungchu Aizawlah rawn hralh in heng Hlimen tlangdung khua leh Meltum Saikhamkawn tih vel leh Kulikawn leh Thakthing velah te hian an rawn hralh a. Tichuan thingtlang lam a thil awm lo nawalh leh thildang inchhungkhur mamawh ang chi kha an phur let chho a, chungchu hlep nei in an zuar veleh chhawng thin a. Chutiang ang chuan karkhat chhung hian vawi hnih te Aizawl an rawn kal hman thin a ni. Khaw kar kawng te ala thatloh avang leh bawng phei chu an lo kal chak theih vak loh avangin kawnglakah hian zankhat te an riah a ngai thin a. Zan an riahnaah a tuk a an chawfun tur rawng an bawl lawk vek a, tichuan zingah hma takah chhuak in an an thleng hman hram thin a. An khua an thlen velah an bawng kaih te hi an lo chauh ve tawh thin avangin duat takin chi tui al an duh tawka an dawt tur in lama lo awm te’n an siamsak ve thung a. Chutiang chi tui al duh tawka an dawt hnu chuan ram lamah chaw zawnga tla puar tur in an thlah leh thin a ni.

Hetianga hun engemawchen an unaua an han sumdawn dun lauh lauh hnu hian chhungkaw thil eng engemaw avangin an awmna pawh an han sawn kual ve dawrh dawrh a. A nu Pi Sekungi hian thingtlang lam a awm chu chiseh mamawh Aizawl lam atanga lak reng a ngai a, tin, thingtlangah chuan pawisa a vang a, Aizawl lamah pawisa a tam zawk a, eizawnna tur pawh remchang a tam zawk e ti in Aizawl lamah kum 1964 khan a pem thlak pui ta a. Thakthing venga Mizoram driver hmasa ber Pu Rochhinga in an luah a, tichuan a hmalama a pawisa lo khawl ve atang chuan Dawrpui pheia tuna Mosolman biak in chhakah sawn Pu Lalbela dawr chu Rs 12,850 in a lei ve ta a. Silchar lamah te kal in puanthan leh pheikhawk te lachhuakin puanthan leh pheikhawk dawr chu a siam ve ta a. Amah hi sawi tawh ang khan sumdawng mi tak mai a ni a, a dawr a thil hralh chhuah leh bungraw awm te hi a chhinchhiah kim thlap thin a. Tin, khatih hun lai khan tun angin TV tih vel ala awm lova mahse advertisement lamah pawh khan a lo sang fu a ni tih a hriatna chu a puanthan hralh theih loh deuh te kha kawrah thui tirin khatih hun lai a nula hmeltha deuh te kha an hak tir a, khang hun lai kha chuan Aizawl velah pawh tun ang hian mihring an la tam tehchiam lo bawk a, khatianga nula hmeltha deuh in inchei nana an rawn hak chhuah kha chu an intihhmuh nghal sup sup zel mai kha a ni a, a tunlai tawng takin a ‘hit’ hle nghal zel a. Chutianga a tih chuan a hralh zo ve leh thuai thin a ni.

Hetiang hian sumdawnna chu a bei chho ta zel a, hetih hun lai hian contract hna te a thawk chho pah bawka, amah pawh hi Class-1 contractor thleng ni chho in Class-1 contractor hmasa berte zing ami a ni ve phak hial a ni. Amah hi mi biangbiak thiam chi tak mai a lo ni bawk nen a hlawhtling chho ta viau mai a. Chutah tunhma a Bedford truck an tih ang chi a body tawi kha a lei ve a, mautam tam lai te a ni a, Lunglei lamah te buhfai a phurh tir ve thin a. Heihi a insiam len tak tak tanna bul tak pawh a lo ni chho ta ni in an sawi. Tam kha a tla nasa a buhfai phurh a lo ngai nasa a, motor hmang a hna thawh tur kha a lo tam chho ta em em mai a. Khatih hunlai a Aizawl leh Lunglei inkar kawng te chu zim tak mai, metal loh, motor leng chiah chiah kha a ni a, mahse hetia buhfai an thiar chhung hian a tluang bawk a vawikhatmah an chesual hauh lo bawk. Heng a sumdawnna atanga a pawisa hmuh te hi uluk takin a khawl zel a tichuan a sumdawnna pawh a ti lian chho zel a Hardware dawr changtlung tak mai Khatla-ah hian a din ta a. Chumi hnuah F.Hrangvela Industry hi a rawn din chho leh ta a ni.

Politics lamah hian Mizo Union hunlai khan kan ram hruaitu hmasa pu Lalbuaia Ex.MP te, Pu Vanlalhruaia Ex MLA te kaihruaina hnuaiah politics lamah te zuanglut in kum 1969 khan Aizawl Town pumpui a Block President atan thlan a ni a, tin, Mizo Union-ah khan High Committee Councellor te pawh a ni ve thin a ni. Kum 1970 khan Khatla-ah hian a pem a, tunna khatla kawng chunga an awmnaah hian an khawsa ta a ‘Upper Khatla’ tih pawh hi ama phuah a ni nghe nghe a ni. Amah hi ram leh hnam hmasawnna lam ngaihtuah chi tak mai anih avangin kum 1972 a kan ram UT a lo nih a MLA thlan kan neih hmasa ber tum khan Khawbung bialah a han ding ve a. Hemi tum hian MLA atan hneh taka thlan tlin a ni nghe nghe a. MLA a nih chhung hian Khatla, Bungkawn leh Maubawk in Village Council hrang neih an dil chutih hlawhtlin a ni a, amah hi Khatla VCP hmasa ber a ni ta nghe nghe a, term thum zet President hna hi a chelh chho ta nghe nghe a, a hun chhung hian Khatla veng chhunga JL High School leh TBL Middle School te hi tih puitlin an ni bawk.

MLA a nih tawh loh hnu pawh hian ram hmasawnna lam hi a vei hle thin a, ram tana tha tur ni a a hriat chu chanchinbu lamahte a ziak ve thin a, lehkhabu te pawh siamin corruption do nan leh mipui inzirtirna lam atan ‘Mizoram Natna Hi Tihdam A Ni Dawn Em?’ tih leh ‘Zoram Chu Hmangaihtu Ta A Ni,’ tih bu pahnih te hi a lo ziak ve tawh nghe nghe bawk. Hmalakna hrang hrang a neihte zingah kum 1995 August ni 24 khan Mizoram tan a industries lama sul sutu pawimawh tak mai, Central Sawrkar leh Mizoram Industries Department ten a an pawl hmelhriat ber pakhat leh an rawn ber Mizoram Chamber of Industries chu Pu K.Lalauva (Maranatha) nen hian an lo din chho a. He pawlah hian Vice-President leh Treasurer hnate chelh chhovin a thih ni thlengin Adviser a ni nghe nghe bawk.

Khatla kohhranah hian a theih ang tawkin a inhmang ve thin a. Puitling Sunday School zirtirtu te ni in Nilai-Zan thupui sawitu te a ni bawk a. sum leh pai a a malsawmna dawn te hi a theih ang tawkin mite tanpuinan te a pe ve thin a. Missionary chawm te, Biak In chung tur rangva leh tile te kohhran hrang hrangah te a pe thin in Missionary te tan Ramthar Chanchinbu te a laksak thin a thilpek a rawngbawl hi a ngai pawimah hle thin a. Mak deuh mai chu a fa te Rs100 pek ai chuan khawi Biak In emaw sak nan a Rs 10,000 han pek chhuah mai te hi a awlsam daih zawk a ni.

A fapa upa ber F.Lalmalsawma hi St.Paul’s High School a Class X a zir laiin kum 1967 khan a boral a. Amah hriatreng nan hian Aizawl Theological College-ah Lalmalsawma Memorial Award a siam a. He award hi a tirah chuan B.Th hnena hlan thin a ni a, tunah hi chuan B.D. zirlai titha ber hnenah hlan thin a ni tawh thung. A fapa pathumna F.Laldika hi kum 1993 khan a lo boral ve tawh bawk a, tin, a fapa F.Lalzarlian hi kum 2002 khan a lo boral tawh bawk. A fanute hian pasal an nei vek tawh a amah hian a boral ni thleng khan tu 18 nei in khup hnih a hmu hman a, tunah hian a tuchuan te hi 14 zet an awm mek bawk.

Kum 1997 atang khan zunthlum leh thisen sang natna a nei chho tan a, a ke veilama pheikhawngah pan dam theilo a nei bawk a. Kum 1999 khan Greenwood Hospital-a thla khat zet enkawl anih hnuah a that hleihtheiloh avangin Chenai lamah an kalpui leh a. Hetah hian an lo zai na a mahse a dam hleithei chuang lova. In lama an rawn haw pui leh hnu pawh hian pawn chhuak hleithei lovin rei tak a awm leh a. Tichuan kum 2000 July ni 8 khan Aizawl Civil Hospital lamah admit leh in July ni 15 khan doctor ten an lo zai leh a. A chhung leh khat te pawh in thatlohna dang engmah a neilo emaw an tih lai leh amah pawh a hrah that viau laiin a hma lam a lung lam thatlohna a lo neih chu a rawn chhuak leh ta thut mai a. Zuly ni 25 zan dar 7:00 khan nikhaw hrelovin a awm thut a, doctor leh nurse ten theihtawp chhuah in Oxygen te nen an enkawl a mahse awmzia a awm thei ta chuang lova. Tichuan hemi zan dar 8:00 ah hian a hring nun zinkawng chu a lo zawh tawp ve ta a ni. A nupui Pi Selchhingpuii ve thung hi chuan a pasal thih hnu hian kum sawm chuang zet a tu leh fa te a uap hnuah October ni 6, 2012 zing lam dar 4;10 khan chatuan ram a lo pan ve ta a ni.

Amah Pu F.Hrangvela hi kan sawi tak ang khan pa taima tak mai hi a ni a. Hna thawh hreh pawh a nei lo, mahni tihlam tawh chu nasa tak mai a hlawhtlin pui khawp a ti vak mai chi a ni a. Thawh tur awm ang ang hi chu thawk bawrh bawrh mai mi a ni a. Chutiang bawk chuan a fa te pawh hi a enkawl a, mi phei chuan “Hrangvela em em hi chu i fate hi i chhawr nasa lutuk i khawngaih lo em ni?” an ti hial thin a mahse “Ei leh awm awl ringawt tura siam kan ni lova, hna thawk tura siam kan ni a hna chu kan thawk mai tur a ni,” a ti tlat thin a. Hei tak mai hi a hlawhtlinna thuruk pakhat chu a ni ta reng a ni. Mizoram a sumdawng hlawhtling ber te zing ami rawn ni chho in a tu leh fa te pawh in harsa tak leh reithei tak chunga taimakna leh tumruhna hmanga sumdawnna bul a lo tan tawh sa chu tunlai khawvel thang zel mil in an rawn chhunzawm chho ta zel a. Tunah hian a tu leh fa te hian sumdawnna kawng hrang hrang an bei chho ve mek bawk a ni.

*Source: A unaupa Pu F.Laltawnga leh a chhung leh khat te, a chanchin hre tur awm ang ang hnen atanga ka lawr khawm a ni e. Pu F. Hrangvela chanchin hi a chhung leh khat ten ziak tura min ngen avangin ka ziah sak a, Mizopa hlawhtling tak leh entawn tlak tak a nih avangin a chanchin hi post chuah ka dil a, an phalna ngei in ka rawn post chhuak a ni e.


Vawk leh Zu

$
0
0

Hei chu ka rilru awmhlei in ka zeldin kual mai mai. Leo Tolstoy a thawnthu pakhat ah khan miin zu an in chuan a vawrtawp ah chuan vawk ang maiin chirhdiak ah an let tual tawh mai thin tih kha kan hre vek ang a.

Mizoram a MLTP Act chungchang a inhnialna ah reng reng hian zu hi a thalo ti hrim hrim an awm a, a mah ngawt in a thalo lo, a intu te a zir a ni, mizo te hian zu kan inthiam lo, ti pawl an awm bawk a, thlirna dang chu sawi tawh lo ila. A nawlpui hian zu hi chu kan inthiamlo tih hi chu pawm lohtheiloh a nihna lai hi a awm ve tlat a ni.

Hmanlai Mizo sakhaw nun ah khan vawk  hi an chelek em em mai a, SA biakna a an leklam em em a ni. Hmanlai chu ka hre phalo, Mizo te hian ransa dang pawh kan vulh a, vawk hi kan khung bik tlat mai a, a chaw lah ransa dangte chu kan buaipui em em lo, vawk erawh chu kan chhum sak a, kan hrai leh thlap bawk a.

Hei hi engvangnge, rinthu lo vin a hre deuh  han sawifiah thei kna awm em aw? Vawk hian ngaihtuahna fing nei ve ta se, ka pu/pi te chuan min van duat bik em em an ti rilru thin maithei a ni, amaherawh chu kan duatna chhan chu a tawp a kan talh duh vang mai a ni reng si.

Hriatchhuah ka neih chu Setana malsawmna hi a awm ve a, min duat vei roh fu hian alang ve fo thin, kan han sualte hian a pawina vak hi a awm ngai lemlo fo thin. Mi tha te ai hian misualte hi an dingchang zawk fo thin te hian  alang thin.  Talh kan hun ta maw tih ah natna, mualphona, tahna leh thihna ah kan liam leh nge nge thin, la damte lah in vawk ang maiin engmah ngaihtuahchhuah leh inhmuhchhuahna kan neih phah chuang na hek lo.

SA biakna hi hnam zawng zawng in an sakhuana ah an lo nei vek mai. Changkanna in sakhuana puithuna atthlak chu rawn phiatfai fu mahse, ram leh hnam zawng zawng hian thu hun thleng hian ransa pual bik chu kan la nei vek tho mai. Dragon chu Chinese, Eagle chu American(hmanlai chuan Roman), Lion chu Britain, unicorn chu Scotland, Bear chu Russia, India chu Tiger, adt,.

Vawk hi engatinge kan duat em em a, kan talh leh thawr si?

U Ama

$
0
0

 “Kum zabi 18-naa Latin Krismas hla lar tak, F. Oakeley (1802-80)-in, “O Come, All Ye Faithful” tia a lehlin, Sap Upa_in Mizo Ṭawnga a dah chhawn leh sawiselna article hi, Zofate zinga duhtuina chi kui ṭiaktu J.F. Laldailova’n Feb. 24, 1979-a Tlangnuama a ziah a ni a. Khawi chanchinbu maha la chhuah loh nia hriat a ni. He article-a a thil sawi ṭhenkhat hi chu tihdanglam a ni nual tawh a, entir nan, “Mi ring zawng zawngte u”, tih chu “Ringtu zawng zwngte u”, tia thlak a ni tawh a, “Vantirhkoh mite u,”tih chu, “Vantirhkohho te u”, tia thlak a ni tawh bawk. Tin, tuna a manuscript kan hmuh hi mi copy chhawn leh a nih nual hlawm avangin a awmzia kan hriat loh thil a awm nual a, chungte chu a ṭhen kan paih a, a ṭhen kan siam rem a ni. He article aṭang hian hlawkna kan châwk chhuah beiseiin kan rawn chuah a ni. “(Hetiang hian Mafaa Hauhnar chuan kum 1996, December thla chhuak Sabereka Khuangkaih chanchinbu-ah khan thu a lo kam keu a ni).

Kum 1848 vel kha a ni awm e, chanchinbu pakhatah hian Japan nula lem hi a chuang a; chu nula chu a men so mai a. A thu ka han chhiar chuan, chu nula chu communist pawla mi hi a lo ni a; an Japan hnamina pathian biaka an biak ṭhin an Emperor (Hirohoto) a sawisel mek lai thlalak hi a ni a. Kan piangsual emaw piangsual lo emaw, kan pianna mual a lo ṭha emaw, michhe chhungkuaa piang kan lo ni emaw, communist thurin anga in-angkhat tlânga piang nia ka lo inhriat laia pathian biaka Hirohito te ang lo biak mai chu a tunlai thawmhnaw lo viau reng ang.

Sêntêt aṭanga sakhaw rin taka lo rin tawh thil reng reng han sawi bawrhbân mai chu, tu nu, tu pa mah hian tawrh nuam zân chu kan ti lo reng ang (kan Zosapte anga tuar/ tawrh, zuar/ zawrh, nuar/nawrh inhmanthlakna la hre hrang lote chuan, “tawrh nuam zan” kan han tih pawh hi Duhian ṭawnga subjunctive mood dan bawhchhiaa “tuar nuam zan” tih zawk tur emaw an ti hman ngei ang. Bazar kai nute’na, “Ṭhiani, engnge I zuar?”an tih deuh vek tawh hi).

Mizorama piang Mizo hnahthlak, lungfing tham tawh zinga “U AMA” hla ngainat nachang la hre lo hi chu, pian nawn leh pawh awm ta se, a ngaihtuahawm pawl an ni ang. “U AMA”  hi Krismas hming nen hiala kan lo ngaihpawlh zawh tawh avang hian, ”U Ama” hla sawiseltu chu Krismas hla sawiseltu tluk hialah a ngaih theih tawh ang. Mahni chan thil dahin Krismas hi chu mahni ta bil liau liau anga lo ngai mi ka lo ni bawk si nen, tuna “U Ama” hla sawisel ka han tum ringawt hi chu kan Japan Emperor sawiseltu nula ang maia men pah ṭuau mai a awl dawn awm e.  Miina, “Eng hi nge I ngainat ber?” min han tih hi chuan, “Krismas”, ka ti ṭhin a Kum sawmli ka pelh hnu hi chuan, “Krismas leh Mizo nun”, ka ti ṭhin. Mahse, kan “U Ama” hla hi ka han sawisel tlat teh ang.

 

A ṭan nan, “Mi, ring zawng zawngte u”, an han ti phawt mai a. Duhlian ṭawng chu sawi loh, kan tunlai Mizo ṭawng pawh hi a han ni ta lo phawt mai a. Pu C.Z. Huala nena puipunna hmuna kan inhnial fiamnaah kan  Bible-a adjective form-a “Mi a” an thluksei ziah thu hi ka han sawisel a. Pu C.Z. Huala chuan , “ ‘Mi a’ tih tur hi, ‘Mi, etc’ tihna tur anga an chhiarsual palh hlauvin thlûksei chhinchhiahna an dah a ni ang chu”, a han ti thla rawk a, kan Bible min buatsaihsaktu Pu Buanga leh Zosap dangte Mizo ṭawng hnû a nih a hai bik chu ka ring chiah lo. Hetiang thu han chheh dawn hian, “Mi” an han tihmasa vûng phawt a, a sawifiah nan adjective phrase leh clause sei pui pui an han dah zawm tawh mai a, “Mi” hi Comma (,) pakhat an han ventir tawh phawt chuan an lungawi der mai ṭhin a nih hi. Mizo ṭawng ulh a nih dawn leh dawn loh an thlu zui tawh lo reng reng. Kan Mizo lehkhathiamte hi, “O Come, all ye faithful”, tih ṭawngkam hi han lehlintir ila chu,”Mi ring zawng zawngte u” tia letling duh pakhat mah an awm ka ring lo. “Ringtu zawng zawngte u” tia an ṭan deuh vek a rinawm. “Come”hi “Lo kal rawh (u)” tihna chu a ni na meuh mai. Mahse, Bethlehem hmunṭhû leh hmunnghâk ni si lo tan chuan, a Sap ṭawnga a tum ang zawk hian, “I kal ang u”, tih a dik zawk ang.

Râl kâp anga kalin, Pathian mite u,” te kan ti a, “Pathian mi” tih chu lo awm na ngai, “Vantirhkohte u” tih te pawh a awm na ngai, “Vantirhkoh mite u” tih te chu Kachari Mizo ṭawng aia a awzia loh zawkna reng reng ka hre lo. “Angel mite u”, “Ramhuai mi te u”, “Mihring mi te u”, etc. Syllable ruk vuak bikim siam nan ṭawngkam dik zawk a awm lo vem ni? A Sap hla anga “Vân” tih nana thlûksei dah phei chuan Syllable nga pawh a tâwk ve mai ṭhin. Mizo hian transitive verb (object nei) leh intransitive verb (object nei lo) kan nei hrang ve dim diam a; kan Zosap-hovina min lo hriat hransak thei hlek lo mai hi eng nge a chhan ni ang aw? Ka ti ṭhin.  Kan Bible leh Kristian Hla Bu-ah te hian hmun za engzatah nge transitive verb hi intransitive verb anga min hmansak le? “A sawi lai mek chuan” tih te, “Lalpa chuan a lamlêt a”, tih te, “Chutichuan, ngaihven rawh u”, tih te, “Ka chhuang reng tur a ni”, tih te, “Ring takin zai rawh u”, tih tur a, “Ring takin sa rawh u”, tih te. Mizo zingah ngei pawh intransitive verb “zai” hi transitive verb “sa” aiah a leh alinga hmang an awm nia.

Vana mi zawng zawngte khian lo hriat turin” tih te hi subjunctive mood an tih ang dan bawhchhiatna ṭawngkam a nih hi. “Khian….hriat turin”, “Bangalore-a kan awm laiin Pastor hna zir laiin duh tawkin kan lo kawm ve tawh avangin”, “Thisenin min silfai vangin”, “Dawrpuia I kal dawn chuan” tih aia, “dawrpuiah i kal dawn chuan…”,Hril kimin a awm hma loh chuan” tih te, subordinate phrase leh clause mai si a sentence-a clause pui ziding ber anga hman nghalna engzatah nge in hmuh lo chhinchhiah fiam ve mah teh u. “Aw Lal Isu, I Hming lo zahawm fo rawh se”. Neihkima hla sa chuan, “Hmana kan sûl I hnu…..u te kha”, a ti a, “I hming lo zahawm fo….awm rawh se”, a ti bawk a. Kan Bible leh Kristian Hla Bu-a dan dik lova “fo” hi chu a zat chhiar theih thilah chuah an hmang ṭhin a. Zosapho zara “reng”(always- Pu Buanga sawi) sawi nana kan hman taka leiah chatuana fak “reng fo” thute pawh kan sawi ta fo mai.

Tu ziakah nge maw, “thlanah a zal reng fo” tih ka hmuh kha le aw? Khawvela ṭawng mawi ber pawla uanpui theih tur kan Mizo ṭawng hi kan tikhawngaihthlak sawt ta em mai! Pu H. Thangkhuma hnena ka lehkhathawna ka fiamthuna lovin, Kristian hla thu-ah lek phei chuan, “Tichuan” aiah “Chutin” kan tihin emaw, hmun khat emaw tala Mizo grammar kan bawhchhia hi chu a zahawm zo lo deuh niin ka hre ta a ang viau mai.

-J.F Laldailova

 

 Submit-tu hian thu lakna hi dah si lova, a pawi lem lovang chu, chhuah phawt mai ang.

TUN HUN HI

$
0
0

“A pawimawh ber chu hei hi a ni,
Kan ngaihhluta kan thiam ngai,
Nakin huna kan awmdan tur hriltu tur,
Tun hun hi.” – Vincy Chhangte

Hun leh tufawnin tumah a nghak lo. Saptawng chuan Time and tide waits for none tia kan hriat lar hian a sawi tum ber chu – mihring tumah hi hun kallai chelh ding tur khawpa ropui leh chak an awm lo – tih hi a ni. Hun hi mihring rohlu ber te zinga mi a ni. Thenkhat chuan hun hi nunna tluk hiala hlu a ni, an ti thin. Enge nunna chu? Boruak thawk luha thawk chhuah leh ringawt hi nunna a tling em? Engtinnge hun chu kan sawifiah tak ang le? Nobel Prize dawngtu German thawnthu ziaktu Thomas Mann chuan a thawnthu The Magic Mountain ah chuan heti hian a ziak: “Hun kan tih hi enge ni le? Hun chu thuruk a ni – khawih theih leh hmuh theih loh, mahse thil ropui ber a ni si,” tiin.

“Hun a ral thin, in ti maw? Teuh lo mai! Hun hi a awm reng, hringfate hi kan ral thin zawk a ni,” tiin Austin Dobson chuan a lo sawi ve thung bawk. English poem pakhat The Brook ah chuan lui te tuiluang chuan heti hian a auchhuak a: “Mite an lokal a, an liam leh thin, kei erawh chu ka luan pangngaiin ka luang reng a ni,” tiin. Mahse, he lui te tuiluangah hian tui pangngai a luang nawn leh ngai tawh lo ang bawkin hun hi a ral tawh chuan kha hun pangngai vek kha kohkir leh theih a ni tawh ngai lo. Eng anga nasa pawhin miin bei mah se, hun liam tawh kohkir leh hi mihring theihna piahlam a nih miau avangin hun ral tawh hi nawt reha ziak tha leh thei tumah an awm lo.

Hun hian mitha leh michhia a thliar lo. Mi hausain tan hun a kalmuang bik lo ang bawkin mi rethei tan hun a kalchak bik chuang hek lo. Darkar khat hi lal leh a chhiahhlawh tan inang rengin minute 60 a ni mai. Mi zawng zawng hi hun thuhnuaiah kan kun vek a. Kan tih theih sang ber chu tun hun zel hi fing tak leh a hlawk theih ang bera kan hman hi a ni.

Khawtlang siamtha tur leh chhungkua, kohhran, mimal nun siamtha tur hian eng hun nge pawimawh ber? TUN hi a ni. Mahse, chumi hlenchhuak tur leh chutiang thil sualchhuak tura pawimawh berhun hi kan bawhpelh fo a ni. Mahni sahimna hmun atangin mite kan thlir a, kan sawisel a, kan teh a, kan teh tling lo fo. A kotlang atangin miin goal a thun ngai lo. Khelmual luhchilh a, nasa taka beia tlan thian hian a ni goal thun a, chawimawina nopui chawi thin chu ni!

Hun a ral a, hun bi thar a lo thlen zellai hian eng rahbi nge kan rah leh dawn? TUN HUN neitute KEINI hian chu zawhna chu a practical in i chhang ang u. Henry Wadsworth Longfellow chuan heti hian a lo ti a nih kha:

Hawh u, thovin i thawk ang u,
Engpawh hmachhawn tura kan thinlung inpeihin;
Hmatiam hlen chung leh hmasawn zel chungin,
Thawk zel chungin i nghak ang u.

HMANGAIHNA DER

$
0
0

Hmangaihna der dawn chu maw?
Hlimna beisei chunga tahna,
Dai ngailoh ram dai tanna hmun,
Hlimna tellova nuih der na,
Lawmna der nena tahna hmun,
Lungngai chunga hlim der tlat na,
Thinlung tap chung si a nuihna,
Rilru na chunga ngaihsakna,
Ngai tak chunga huat der tlatna,
Kalsan chak chunga belh tlatna,
Insi rial chunga inhlatna,
Beiseibo hnu beisei reng na,
Dik reng chunga diklo nihna,
Thinrim chunga lungawi derna,
Hrehawmna nen hmalam panna,
Duhloh chunga duh der tlat na,
Tih ngailoh thil tih luih thin na,
Tlawm zawk dinhmun luah rengna hmun,
Biahthu der pawh hai der tlatna,
Hrereng chunga inbum tirna,
Hmuhsitna nen in kal sanna,
Hmangaih ber te thlahliam na hmun,
Nunhlui chhuia hnunglam thlir na,
Zahna kawna hringnun thlirna,
Chhan tu ngaia tawn silohna,
Hlutna neilo a inhriatna,
Kawng dik hria a pan ngamloh na,
Hlau chunga hringnun hmachhawn na.
Dam aia thih thlakhlelh zawkna,
Boralna kawng hmuh tai zawkna,
Zingphul khartung kik hawnna hmun,
Hmangaihna nen pialral panna.
Suihlunglenga rauthla vaihna….. etc…etc…

UNIFORM DOUBLE A DAWNG

$
0
0

Eizawnna hrang hrang te a vangin kan chanvo a inang lo thei hle angin ka ei zawnna a ka chanvo eng emaw zah zingah hnathawhna a hak tur Industrial Protective Clothe ( kekawr leh kawr) thuamhnaw kan dawng thin. Tunah kan dawng leh ta. Hei hian ngaihtuahna thui tak min siamsakin hun kal tawha School Uniform a thlawn a kan dawn lai te min ngaihtuah chhuah tirin lung a lengin hnuk hlui te pawh a ti ulh leh dawn dawn a lawm le.

Ni e, Kum 1982 vel kha ni tain ka hria, kan school kalna a zirlai naupang zawng zawng te kha School uniform set 1 theuh kha min dawn tir a. Mahse keini unau khan set 2 kan dawng ve ve a. A hun lai khan ngaihtuah chian nachang pawh kan hre lem lova thil nihphung pang ngai a nilo tih leh mi te aia dawng tam tur kan ni tih kha kan hotute ah khan a chiang a ni chek ang.

Tin, mi dang in set 2 an dawn ve an awn em tih pawh ka hre zui chuang law. Ka hriat chian em em erawh chu school uniform set 2 kan dawn nachhan kha midang te aia kan harst vang leh retheih bik vang a ni tih kha a ni. Vawiin hian Uniform tho a set 2 kan dawn leh takah chuan ngaihtuahnaah khang hun lai kha a lo thar leh a, fam chang ta ka nau Dingpuii nen khan retheih bik vangin School Uniform kha a double khan kan  dawng kha a nia. Vawii chuan retheih bik vang emaw hausak vang emaw nilovin Uniform a double in kan dawng leh a ni.

THA LENGLER

$
0
0

Hlimlai nite an her liam a,
Hnutiangah nunhlui an chang a,
Hmatiang panin ka hawi kir a,
Hnutiang ngaiin ka rum fova,
Samang then hnu ngaia dawn in,
Sirtiang sawna nunhlui thlirin,
Suihlungruala hlimni thlirin,

Suihlung lenga rauthla vaiin,
Ka tap ruai e nunhlui ngaiin,
Kir rello tur koh kir tumin,
Khuanu duan lawk hai ang derin,
Kir tir ka rel suihlungmawlin,
A na asin nunhlui ngaih hi,
A mak asin di zûn phurh hi,
A har asin lunglen tuar hi,
A liam silo zunleng zam hi.
Chham ang zala nunhlui dawnin,
Chhingkhual tuantul lamtluang zawhin,
Chhingmit lêna thlir vel ruaiin
Chhaithar lengi darang tawngin,
Insi rialin biahthu ka hlan,
I tan tiin thinlung ka hlan,
Inthen lo tur tiamthu ka hlan
Intawng leh an thutin kan hlan,
Rairah nunkhua dawn lo rengin,
Rinawmna par ang chuai tirin,
Rún kai lengdang belh zai relin,
Riakmaw ianga min vaih tirin,
Engan thadang ka lo tawn che,
Engan nangkher ka lo tawn che,
Engan phuloh ka lo tawn che,
Engan lengler ka lo tawn che,
Muangten zanmu ka chhin lai a,
Muangten hringnun ka hman lai a
Min der mai hi ka hlim lai a,
Min hnawl mai hi ka rian nân a,
Zûnleng azâm ka thinlaiah,
Zûn ngaih ka phur ka hringnunah,
Zanrei ka chhiar kan rûn daiah,
Zal mai ahar ka laikhumah,
Ka thlah nang che i hlim nan chuan,
Ka dem lawng che i lawm nan chuan,
Ka riang nang e i vul nan chuan,
Ka kiang nang e i hlim nan chuan.

Tum ruhna leh hlawhtlinna

$
0
0

 He thu hi ka thian pa in nuihsawh deuh a min hrilh nimahseng a tumna ropui zia leh hlawhtlinna avang hian chhuanawm ka tih a vangin kan post ve a ni e.

Kum 35 liam ta khan Sihphir khuaah chuan naute duhawm tak rit nulh mai hi a piang a. Naute chak leh chum ve tak a ni a. Nimahsela a sawngnawi deuh hlek thung a. Bawkvak lovin mawngtawlh erawh a chak hle thung a.

A rualpuite kawtlai a an len theih tawh hnuah pawh a ni chu kawng ka vuan in a ding ve tawk tawk theih chauh a.

A pa chuan kal thei turah a ngai lova. Kal zirna kalchhet te a siam sak a kum 5 lai a lo ni ve tawh bawk nen. Kal ngei tumin chu kalchhet te chu hmang chuan kal an zir a tlu bawk khup te chu an tap deuh fap thin a. A tum ruhna avang chuan a kal ve thei ta ngei mai a.

A lo tlangval ve meuh chuan thiante aimahin a chakin thil a ti thei zawk ta mah mai a. A khawr tih mai lo chu.

Amah hi kohran mi leh zuk leh hmuam ruitheih thil lak ah hian a fihlim fam kim a ni.

Mi tumruh tak leh a tum ber chu sakhua rawngbawltu missonary nih a ni a vairam lam ah pawh Bible sikul pawh hmun hnih lai ah a zir tawh a, tin India ram pawn kal hi a tum lian ber a ni a. Chu lohah chuan Presbyterian dan khatna a nupui neih leh London hmu ve hrim hrim te a tum a ni.

A pa sawi dan chuan Canada kal dan an hria a . Nimahseng Rs nuai 3 bawr a ngaih a vang in an tlin ta lova. Chung lai chuan a ni fapa te zarah foreign kal dan awlsam tak a awm avangin a ni te chu a bel ta a. Kal mai turin a insiam ve ta a . Henglai hian nula duh deuh mai a nei a nula erawh chuan a duh lo hle thung a ni awm e.

Rampawn chu a kal ta ngei mai a. A in tuak a ral atang chuan a chhas chu an bem tak tak mai chu a a hmin chiang hle awm e.

Kum 3 a liam meuh chuan a dam chhunga a thil tum a la tih loh 2 ti  kawp turin an khua hawngturina insiam ta a.

Hlim takin a in a chhuak a Airport-ah chuan a va kal a. Duty te chuan a ID etc an lo en a . Sipai I la tang si lova Recuiting office atangin NOC rawn lak a ngai an ti a.cAn kir tir ta a.

A tukah RC office-ah chuan tawng thiam a kal pui a,cRC officer hnehah chuan a kalpuipa chuan ka pu hei upa tawh si tawng thiam bawk si lo sipaiah chuan eng a tan nge in hman dawn a ri a. RC officer chuan an enhehaw (?)  a ka hre bik lo tiin NOC chu a pe ve ta mai a.

A tukah chuan NOC nen chuan Airport ah chuan a kal  ,a tum ang chuan a thlawk chhuak ve ta ngei mai a. A dam chhunga a hmuh chak em em leh kal a duhna ber ah chuan a tum ta chut mai le.

London airport Heathrow ah chuan a tum ta . Immigration ti turin a in tlar a air ticket an en London to Delhi , Delhi to London to Tel  Aviv . Mak tehnuai ve an ti a an han zawhfiah dawn a English in an bia a thiam si lo. A passport an en sak a Israeli passport a hmel ah khaw chhak mi a ni si . Hebrai tawng thiam an ko va. Hebrai tawngin an biak lah chuan buai tulh tulh mai si a.

E ti hian awm phawt seng a lo kalna lam ah thawn hawng le hang an ti a ni chek ang chu. A tuk ah chuan Tel Aviv ah an thawn hawng leh ta a.

A tuk leh ah chuan ticket la leh in Tel Aviv to Mumbay.  Tichuan Mizoram lam chu thleng in ropui takin a bialnu ral khat atang a a rim thluk nen chuan Sihphir Venglai Presbyterian Biakin ah ngei mai chuan tiam tlat e an ti ta a.

Amah hi mi insum thei tak a ni a, hnathawh lam ah chuan butu ve tak a ni awm e.

A thawhpui ten an sawi dan chuan, a ke ding lam bul a hmanrua awm te hi min han pe teh ti i lang a veilam ah inher kualin dinglamah inher chhuakin mi a pe te te thin e an ti.


Zawhna

$
0
0

Auld Lang Syne Hla thluk hmanga Zaipawl(Mizo) in an sak kha eng Zaipawl nge ni, min hrilh thei in awm em?

Rawn submit-na chu rei tawh viau mahse, hria kan awm mial takin

Tawp chin nei lo

$
0
0

Tawp chin nei lo, hlimna thamral thei lo chu kan zawng a,

A leihlawn a lawn ve lo nih chu kan thil hlauh ber a ni,

Kan tlan tanna chu kan tlan tawpna a ni leh tho thin.

Tlan chak ber leh tlan muang ber an tawpna a in ang thin.

Lawmman dawn tur chu a tlan a te rinna a innghat a ni.

Hrehawmnaah lawmnna chharin,

Lungngaihna ah lawm avangin nui thei thin ni I la,

Ka lu atan hian lallukhum dang reng ka phut lul lo ang.

Ka hnungtawlhna hi ka hmasawnna, ka tlukna ka ngheh zualna,

Tihtluka ka awmna hneh theih loh nun min neih tir tu ah chang se,

Ka tan hian par thi dang reng a ngai tawh ngai lo ang.

Damlai thlipui, zothlifim ianga nun ti harha ti thartu,

Suar  chhia leh kawng chhuk chho zawng pawh,

Petek theih lohna tluk a kawng mam leh tha a a chan chuan,

Chawimawina, a hming atana  Ropuina an sak hi,

Ka dil lo ang, hnawmhneah mai ka ngai zawk ang.

Hlimna siam chawp, man nei a lei ngai zawngte pawh.

Thiltihtheihna, a sakhming Tangka an hman tawh chuan

Thalmunanna leh muanna ram, ralmuan lohnaah a chang a,

Unau leh thisen in zawmte hmelma hlauhawm berah insiamin;

Beram pawisawi lo sihal leh ramsa dangin an seh tawh thin.

Inchibaina chu thinrimna avangin kut humruhna in a thlak a,

Inremnaah in hauhna leh in chaltauhna in ro a rel a,

Inthianthatnaa in kuahna chu insual tumna in a thlak  a,

Keh thei tih keh a ni a, rawng taka chetna a zalen thin.

Indona , innghirnghona, in taina te rorelna chu thisen a ni.

Mawi ber chuan a thiltihtheihna a hloh a,

Mawi lo ber leh a chhe ber in lalram a kham thin.

Lei theih khawvel rorelna ata zalenna chu khawnge?

Hmasawnna lei dawh a ni a, changkanna hruihrual siam a ni

Nun tihawlsamna hmachhuana chhandamna chan tumin,

Hmaithinghawng tinreng pawh ni eng zah zo lo a vuahin,

Talchhuahna atana hman theih a nih tawh phawt chuan.

Mahse ro a rel tirh ata tu nge tlansana, a kulhbang zuankhum ta?

Tlansan a hnehin a sal leh bawih a tang an pung zel zawk si.

DUHLAI I TAN

$
0
0

Hril ila i zûnleng ngaih hi,
Haw lo la i zûn ngai val hi,
Hersan lo la suihlungmawl hi,
Hlimten chhawn la ariang val hi,
Zûnlêng bânthiam annem lêngi,
Zalêng lungdum tleitir lêngi,
Zûi ban theihloh chimloh lêngi,
Zûnphur dawi ang dawm thiam lêngi,
Tlaikhua a ngui ka ngaih a zual,
Tawnni her lo lunglên a zual,
Tleitir tawnloh awmhar a zual,
Tlai ni aliam zûn ngaih a zual,
Khartung dang hi thinlai ti na,
Kâr lam ahla di ngaih a na,
Kar lam a thui lunglên a na,
Khua dang a mawi zûn ngaih a na,
Lam ang let se kan vangkhua ah,
Lunglen hrilin an rûn sangah,
Lawm ten beiin atang nemah,
Lunglên kiang tur a annemah,
Ka tiam ve a ka thai tura’n,
Ka sawm ve a lungrual pui a’n,
Ka dil ve a rûnlûm pui a’n,
Ka tling zo lo zuapa tawna’n,
A zual zawk si ka hmangaihna,
A zual zawk si ka lunglenna,
A zual zel zawk si ka duhna,
A kiam silo lêngi thatna,
Min tiam zawk e zuapa thlimin,
Min tiam let e ka thai turin,
Min hlan leh e anka nemin,
Min then lo’ng e engmah rengin,
Vangkhua apar kei ka tan hian,
Vul zai arel rairah tan hian,
Vanglai apar ka tawnah hian,
Valdang ka chhing di nang vang hian,
Indi riala hringnun mawiin,
Inthen lo tur tiamthu hlanin,
I vawng zel ang suihlung rualin,
Indi riala rûn lûm ve nan.

Beiseina…!

$
0
0

Khawvel mihringte nuna thil pawimawh berte zinga mi chu beiseina hi a ni awm e. He beiseina hian kan nitin nunte awmze nei leh tha zawkin min hman tir fo thin a ni. Beiseina chuan lungngaihna leh hrehawmna karah pawh hlimna ruk a siam thin a, lungngaih leh hrehawmna hlir chuan min chenchilh reng lovin, kan beiseina chuan kan nunah chakna leh tawrhchhelna min pe ṭhin a ni. Khawvela mi khawngaihthlak ber leh hlauhawm berte chu beiseina nei tawh lo te hi an ni awm e.

Miin he khawvelah hian beisei tur engmah a awm tawh lova a hriat chuan a nunna lak hial pawh a lo hrehlo ṭhin a ni. He khawvelah hian beiseina a neih tawh miau loh chuan atan nunin awmzia a nei tlat tawh lo a ni. Mahse, siamtu Pathian chuan themthiam tak maiin mihringte nunah hian beiseinain hmun pawimawh tak a chan tir a. Beisei tur awm lovah pawh beiseina kan nei fo zawng a nih hi.Siamtu Pathian hi chu a ropui mang e. Vawiin aia a tuk leh lam hlimawm zawk tur leh ṭha zawk tura kan beiseina ringawt pawh hi a va hlu em. Kan beisei ang kan tawn loh pawhin a tuk leh lam tal kan la thlir tlat ṭhin a nih hi. Kan nitin nun tin reng mai hi beiseinain a khat ti ila kan tisual tampui awm lo ve. Hmalama beiseina kan neih ṭhin hian kan hringnun hi a chelh nungin awmzia a neih tir zawng a nih hi.

He kan hringnun hi beiseinain a khat ti ila kan tisual tampui awm love. Chung kan beiseina tam zawkte erawh chu a takin kan thleng pha lem lo fo zawng a nih hi. Naupang nih lai chuan nula tlangval nunah chuan hlimna leh lawmna famkim a awm kan beisei ṭhin. Nula tlangval kan lo ni a, chu kan beiseina chu a tak a ni vek lo tih kan lo hre tan a, mahse beidawng lovin, beiseina dang kan ka nei zui zel a. Nupui pasala inneihna chuan hlimna thlen ngei turin kan beisei leh a, mahse a tak takah chuan kan beisei ang thil chu a thleng lo fo si a. Nupui pasala inneite chuan beiseina dang an la nei leh cheu va, chu chu fanau ṭha tak tak neih a, chung an fanaute chu anmahni tihlimtu leh tilawmtu an nih an beisei a, mahse an fate chu an mahni tilungngaitu an nih chang a tam fo mai.

A tawi zawngin sawi ta ila, he khawvelah hian beiseina neiin kan lo piang chhuak a, beiseina nen bawk he khawvel hi kan chhuahsan leh dawn niin a lang. A dik a dik chuan he khawvela mihring tam berte hi chuan kan beiseina chu kan tawng pha lo hle awm e. Engpawh nise bei zawng a sei a nih hi maw. Kan Mizo hla pakhat pawhin “Beiseina khamhrui ang sei hi” a lo tih kha maw! Chuvang chuan beiseina-in misual ṭhiante hmuh hun tur damchhungni chhiar zel phawt ang aw :p

Kan zalen em?

$
0
0

“Ka zalen em? kan zalen chiah em?”

“Aw zalen chiang e. Kan boruak hip hi ram zalen boruak a ni a, kan leilung rah hi ram zalen leilung a ni bawk.”

“Chu pawh nise ka la chiang chuang lo. Kan zalen famkim teh meuh maw?

Kan zalen emaw kan intih lai hian khawi lai khawkar kawng emaw chu tun ang fur hunah te hian kal hlei theih miah lovin a awm leh ngei ang. Kawng chhiat lutuk avangin khawi laiah emaw chuan supply a kal thei lo anga, harsatna tawk an awm leh nual ang. Hmanniah pawh khaw pakhat chu an khaw pa ho in an khua a buhfai phur motor lut tur a pawhin an pawt thlenga, hei hi eng dang vang a ni lo kawng chhiat luattuk vang mai a ni.

Thawkkhat lai khan kan district council pakhat khan direct funding kha an buaipuia, kha kha tam tak chuan kan helhin central sawrkarin a tihsak tak tak ang tih kha kan hlau viaua, FB velah te pawh inhnialna te pawh hmuh tur a tam thawkhat viau a nih kha. He district council panna kawng hi kawng tha lem lo tak a ni. Kawng tha pangangai chu nise darkar hnih khat leka thlen theih tur a ni. Mahse darkar hinh khat leka thlen theih kha darkar 5-6 chuang te thang a ngaia. Khatiang ang dinhmun atang khan aw an chhuaha mahse an aw chhuah chuan tu bengrawng a thleng lem hlei law.  Hetiang khawpa kawng chhia atanga aw an chhuah chung pawha tu khaw kha beng a thlen si lo ah chuan kawng phah that theihna tur zawk ni a an ngaih direct funding te pawh hi sawi vul loh a har ve ngawt ang. Kawng piah lamah hmasawnna hrang hrang dawn tur ang dawn tur a nih loh phei chuan; tunge zalen nih lohte chu duh loh ang ni. Hman ata tawh vawiin thlengin thisenin zalenna ticket hi an lei zel chu a ni si a.

District demand te, council demand te a thangkhawk ri hriat tur a awm leh zeuh zeuh thin. Eng dang vang a ni lo heng demand lawng khalh kal tu leh nawr kal tura thli rawn thawt tir thintu hi hmasawnna rualkhai loh vang a ni thin. Hmun khatah hmasawnna a insawr bing em em laia hmun danga tlem te tih tham pawh a awm leh si loh chuan hmasawnna thlen theitu tura ngaih lawngleng chu tuin nge khalh chhuak lo ang ni.

Tunalai India ram news luahtu ber pakhat Naxal ho hi a tirah kha chuan economic oppression vanga intan kha a ni a. Tuna red corridor zau takte pawh hi eng dang vanga in hawng a  ni lo economic development pachhiat luattuk avang mai a ni. Mirhingin ei zawhsan kan hlau ber, eizawhsan mai bakah kan ei tur leh kan chanpual ni ve reng ei thei lo a awm hi kan hlau lehzual, chutiang ang dinhmun kan tawng a nih  vaih chuan hremhmun meipui sat zia hi chu kan ngaihtuah pha tawh lo hrim hrim.

Ram bial 21,081 chauha zau, monsoon ruah tuiin a chawm that em em, state chhunga khaw kar kawng tha tak siam hi inthlan dawna a tlin dawn chuan “Min thlan tlin chuan thla pawh khi ka sawn thei ang”  ti duh mai tur khawpa thutiam ropui tak tak nei thinte tan hi chuan thil har a ni hauh lo ang. Mihring nuai 10 vel er er eng tha tak pek theih pawh thil khirhkhan tak a nih a rinawm loh bawk.

Kan khaw kar kawng tam tak chhe em em, a then phei chu a tha lai a awm mahse chung a tha laite pawh chuan kan khawpui, chhuan tawlawl em em, kawng chhe lai ber pawh a tluk phak loh lai hian zalen fa inti te hi kan zalen chiah em? Heng kawng chhia avangte hian kan rama lonietute hian an thlai thar chhuah a man tur ang pawh an hmuh chhuah phah lo fo thin si.

Kan khawpui ringawta hmasawnna hawrh khawm lo hian hmasawnna hi thingtlang lama sem kualte hi ngaih pawimawh ni se chuan rural-urban migration te hi a tlem anga, hmasawnna zau zawk pawh hi nei thei tur kan ni a. Mahse tunah rih chuan khawpui a hmasawnna zawng zawng beng luh hi kan policy tha tih ber a la ni miaua, hetiang a nih avang hian zalenna hi, nula lerh ngaihzawn ang maiin, ringhlel lo a ngaih tha taka “Ka ta a ni reng alawm” ti a awm har tak a ni.

Mipui thlan lal te rorelna hian political zalenna chu min pe mahse chu political zalenna chuan economic zalenna-hmasawnna- kawng tha, ei leh bara intodelhna tha zawk, hriselna kawnga hmun hrang hranga hmasawnna tha zawkte- a thlen chuan si loh chuan zalenna chu zalenna khingbai, tiang hawl pawha kal tha thei lo chan chang a ni. Political zalenna hian economic zalenna hi a keng tel tur a ni a, a keng tel lo a nih chuan chu zalenna chu enfiah a ngai ngei ang.

Viewing all 120 articles
Browse latest View live